________________
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩ - सूत्र-७ છે. ઊર્ધ્વલોક સંપૂર્ણ પણે (ઊંચાઈમાં) સાત રાજ છે. આ પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારના લોકમાં તિર્યશ્લોકનો બોધ કરાવવા માટે આ(=ચોથા અધ્યાયના અંત સુધી જે કહેવાશે તે) સંક્ષેપથી આકાર કહેવાય છે– तिlusi द्वीप-समुद्रो
जम्बूद्वीपलवणादयः शुभनामानो द्वीपसमुद्राः ॥३-७॥ સૂત્રાર્થ–તિર્યશ્લોકમાં જંબૂદ્વીપ અને લવણ સમુદ્ર વગેરે શુભનામવાળા (असंध्य) द्वीपो भने समुद्रो. मादा छे. (3-७)
भाष्यं- जम्बूद्वीपादयो द्वीपा लवणादयश्च समुद्राः शुभनामान इति । यावन्ति लोके शुभानि नामानि तन्नामान इत्यर्थः । शुभान्येव वा नामान्येषामिति ते शुभनामानः । द्वीपादनन्तरः समुद्रः समुद्रादनन्तरो द्वीपो यथासङ्ख्यम् ।
तद्यथा- जम्बूद्वीपो द्वीपो लवणोदः समुद्रः । धातकीखण्डो द्वीपः कालोदः समुद्रः । पुष्करवरो द्वीपः पुष्करोदः समुद्रः । वरुणवरो द्वीपो वरुणोदः समुद्रः । क्षीरवरो द्वीपः क्षीरोदः समुद्रः । घृतवरो द्वीपो घृतोदः समुद्रः । इक्षुवरो द्वीप इक्षुवरोदः समुद्रः । नन्दीश्वरो द्वीपो नन्दीश्वरवरोदः समुद्रः । अरुणवरो द्वीपोऽरुणवरोदः समुद्रः । इत्येवमसङ्खयेया द्वीपसमुद्राः स्वयम्भूरमणपर्यन्ता वेदितव्या इति ॥३-७॥
ભાષ્યાર્થ– જંબૂદ્વીપ વગેરે દ્વીપો અને લવણ વગેરે સમુદ્રો શુભનામવાળા હોય છે. લોકમાં જેટલા શુભ નામો છે તે નામવાળા દ્વીપસમુદ્રો છે અથવા જેમના નામો શુભ જ છે તે શુભનામવાળા. દ્વિીપ પછી તુરત સમુદ્ર. સમુદ્ર પછી તરત દ્વીપ એમ અનુક્રમે દ્વીપ-સમુદ્ર રહેલા છે. १. dals 5 न्यून सात २४ छ. २. मात्रशब्दः संक्षेपाभिधानार्थः, केनचिद् लेशोद्देशेन न पुनर्विस्तरेणेति, विस्तरतस्तु
द्वीपसागरप्रज्ञप्त्यादिभ्योऽधिगन्तव्य इत्यावेदयति । (सिद्धर्षिगणिटीका)
