________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩
સૂત્ર-૧૫
હિમવાન પર્વતની પહેલા અને પછી ચાર વિદિશાઓમાં લવણસમુદ્રમાં ત્રણસો યોજન પછી ચાર મનુષ્ય વિજાતિઓના ચાર અંતર્દીપો છે. એ અંતર્લીપો ૩૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા છે. તે આ પ્રમાણે- એકોરુક, આભાષિક, લાંગલિક અને વૈષાણિક.
૧૫૪
લવણ સમુદ્રથી ચારસો યોજન દૂર ચારસો યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્દીપો છે. તે આ પ્રમાણે- હયકર્ણ, ગજકર્ણ, ગોકર્ણ, શપ્ફુલિકર્ણ.
લવણ સમુદ્રથી ૫૦૦ યોજન દૂર ૫૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્લીપો છે. તે આ પ્રમાણે- ગજમુખ, વ્યાઘ્રમુખ, આદર્શમુખ, ગોમુખ.
લવણ સમુદ્રથી ૬૦૦ યોજન દૂર અને ૬૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્લીપો છે. તે આ પ્રમાણે- અશ્વમુખ, હસ્તિમુખ, સિંહમુખ અને વ્યાઘ્રમુખ.
લવણ સમુદ્રથી ૭૦૦ યોજન દૂર અને ૭૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્લીપો છે. તે આ પ્રમાણે- અશ્વકર્ણ, સિંહકર્ણ, હસ્તિકર્ણ અને કર્ણપ્રાવરણ નામવાળા છે.
લવણ સમુદ્રથી ૮૦૦ યોજન દૂર અને ૮૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્દીપો છે. તે આ પ્રમાણે- ઉલ્કામુખ, વિદ્યુત્નિહ્ન, મેષમુખ, વિદ્યુદંત.
લવણ સમુદ્રથી ૯૦૦ યોજન દૂર અને ૯૦૦ યોજન લાંબા-પહોળા ચાર અંતર્દીપો છે. તે આ પ્રમાણે- ઘનદંત, ગૂઢદંત, વિશિષ્ટદંત અને શુદ્ધદંત નામવાળા છે.
એકોરુક મનુષ્યોનો દ્વીપ એકોરુક છે, અર્થાત્ એકોરુક નામના મનુષ્યોના દ્વીપનું નામ પણ એકોરુક છે. એ પ્રમાણે બાકીના પણ મનુષ્યોના સ્વનામથી તુલ્યનામવાળા દ્વીપો જાણવા. શિખરી પર્વતથી પણ એ જ પ્રમાણે જ (અઠ્ઠાવીસ) અંતર્દીપો છે. આ પ્રમાણે બધા મળીને ૫૬ અંતર્દીપો છે. (૩-૧૫)
