________________
૧૨૦
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨ સૂત્ર-૪૧ પૂરે પ્રયોગથી કયા બે શરીર સમજવા એની સ્પષ્ટતા માટે કહે છેતૈજસ અને કામણ. પૂર્વમાન્ પૂર્વત: એ પ્રમાણે વીસામાં વ્યક્તિને કહે છે- પૂર્વે પ્રદેશ શબ્દનો જે અર્થ કહ્યો છે તે અર્થ પ્રમાણે પ્રદેશ એટલે અનંત પરમાણુવાળો સ્કંધ એવો અર્થ છે. આથી આ બે શરીર અનંતગુણ છે. આના સ્પષ્ટ અર્થને જ કહે છે- આહારકશરીરથી તૈજસશરીર પ્રદેશથી અનંતગુણ છે. આહારકશરીરને યોગ્ય સ્કંધને અનંત પરમાણુવાળા અનંત સ્કંધોથી ગુણવાથી તૈજસશરીર બનાવવા માટે ગ્રહણ કરવાને યોગ્ય બને છે.
પ્રવેશત: તિ અનંત અણુવાળા અનંતપ્રદેશોથી અનંતગુણા છે એમ ફળનો નિર્દેશ કર્યો છે. એ પ્રમાણે તૈજસશરીરથી કાર્મણશરીર અનંતગુણ છે. એ પ્રમાણે શરીરના અવયવો અનંતગુણ છે એમ ભાવના કરવી= વિચારવું. (૨-૪૦).
તૈજસ-કાર્પણ શરીર પ્રતિઘાતથી રહિત છેઅતિયારે ર-૪ સૂત્રાર્થ– તૈજસ અને કાર્યણશરીર પ્રતિઘાતથી રહિત છે. (૨-૪૧)
भाष्यं- एते द्वे शरीरे तैजसकार्मणे अन्यत्र लोकान्तात्सर्वत्राप्रतिघाते ભવત: ર-૪
ભાષ્યાર્થ– તૈજસ અને કાર્મણ એ બે શરીર લોકાંત સિવાય સર્વત્ર પ્રતિઘાતથી રહિત છે. (૨-૪૧)
टीका- एते एव शरीरे परे अप्रतिघाते-प्रतिघातवजिते भवत इति सूत्रसमुदायार्थः । अवयवार्थमाह-'एते द्वे'इत्यादिना एते इत्युक्ते द्विशब्दोपादानं प्रथमाबहुवचनाशङ्कानिवृत्त्यर्थं, तैजसकार्मणे इति प्रक्रान्ते, अन्यत्र लोकान्तादिति लोकान्तं मुक्त्वा सर्वत्रान्यत्र वा लोकादौ, किमित्याह-अप्रतिघाते इति-प्रतिघातवर्जिते भवतः, तथाविधसूक्ष्मपरिणामित्वात्, एतद्वतां लोकमध्ये सर्वत्रोपपत्तेरिति ॥२-४१॥
