________________
વિવેચન–નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવ એ ચારે ગતી તે સંસાર કહેવાય છે અને તેમાં જે જીવેનું ગમના ગામના થાય તે સંસારી જીવ કહેવાય છે. એ સંસારી જીવ શુદ્ધ નિશ્ચય નયથી આઠ રૂચક પ્રદેશ પ્રમાણુ નિર્મળ છે અને તેથી તે સંસારી જીવ સિદ્ધ સમાન છે એટલે આઠે કર્મથી રહિત છે. આ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નય સમજવો. તાત્પર્ય એવું છે કે જીવની અનાદિ કાળના સંસારની ગણના નહિ કરતાં જીવનું બાહાથી અવિદ્યમાન સિદ્ધ સ્વરૂપ છે તે અત્યંતરમાં વિદ્યમાન હોવાથી તેનું જ ગ્રહણ કરવું અને એમ માનવાથી સંસારી આત્મા તે સિદ્ધ સમાન છે એમ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નય સમજ. દ્રવ્ય સંગ્રહમાં કહ્યું છે કે ચાદ ગુણસ્થાનક અને ચૌદ માર્ગણાની અપેક્ષાથી સંસારી જીવમાં અશુદ્ધ નયની વિવક્ષા થાય છે પણ માત્ર ભાવનુંજ ગ્રહણ થાય તે આત્મા શુદ્ધ નયની વિવેક્ષાથી સિદ્ધ સમાજ છે. (૧૦)
(હવે બીજો ભેદ કહે છે ) ઉત્પાદ થય ગણતા સત્તા મુખ્યજ બીજે
