________________
G૫
વેલું છે કે ત્યાં પણ એક નયાથનું મુખ્ય પણે ગ્રહણ કરીને બીજા સર્વને નિષેધ કરી પ્રત્યેકની અનેક સપ્ત ભંગી કરી શકાય. એમ કહ્યું પણ છે કે જેથી સંપૂર્ણ નયના અર્થનું કથન કરવામાં આવે તેના પર્યાયાધિકરણ વાક્યને પણ પ્રમાણ વાકય કહે છે. આવા પ્રકારના લક્ષણાથી જયાં સંપુર્ણ પદાર્થ નું વિવેચન થાય છે ત્યાં ત્યાત શબ્દ કરીને યુક્ત સંપૂર્ણ નયના અર્થના સમૂહનું ધારણ કરવું એક ભંગમાં નિષેધ - થી. તેથી કરીને વ્યંજન પર્યાયને ઠેકાણે બે ભંગ પણ અર્થ સિદ્ધિ સંમતિ ગ્રંથને વિષે દર્શાવી છે. તેમાં એમ કહ્યું છે કે સપ્ત વિકલ્પ સપ્ત પ્રકાર વચન પથ સપ્ત ભંગી રૂપે વચન માર્ગ તે અર્થ પર્યાયમાં થાય છે અને વ્યંજન પર્યાય જે ઘટ કુંભાદિ શબ્દ વાપણું તેને વિષે સવિકલ૫ વિધિ રૂપ અને નિર્વિકપ વિધિરૂપ એમ બે ભાંગા થાય છે પણ અવકત વ્યાદિ ભંગ અહીંઆ નથી થઈ શકતા. એટલે તાત્પર્ય એ છે કે સાત પ્રકારના ભેદ સહિત જે વચન છે તેજ સપ્ત ભંગી રૂ૫ વચન માર્ગના તે વચન અસ્તિત્વ નાસ્તિત્વાદિ વિષયમાં પ્રવતે છે અને વ્યંજનપર્યાય જે ઘટ કુંભાદિ શબ્દની વાચ્યતા છે ત્યાં સવિકલ્પવિધિરૂપ અને નિર્વિકલ્પ વિધિરૂપ બેજ ભંગ થાય છે પણ અવક્તવ્ય શબ્દ વિષય કહેવાવાળાને વિરોધ આવી જાય છે
