Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

SR No.: 022382
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 360
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 75

११/३ • आत्मविशेषगुणनिरूपणम् ।
१६८५ જ્ઞાન, દૃષ્ટિ, સુખ, વીર્ય, ફરસ, રસ, ગંધ, વર્ણ એ જાણો જી, ગતિ-થિતિ-અવગાહના -વર્તનાહવુભાવમનિ આણો જી; ચેતનતાદિક ચ્યારઇ મેલાવિ, વિશેષગુણ એ સોલઈ જી, ષ પુગલ-આતમનઈ, તીનત અન્ય દ્રવ્યનઈ ટોલાઈ જી ૧૧/૩ (૧૮૫) { જ્ઞાન-દર્શન-સુખ-વીર્ય એ જ = ચાર આત્માના, સ્પર્શ-રસ-ગંધ-વર્ણ એ ૪ પુદ્ગલના વિશેષગુણ છે (એ જાણો). सामान्यगुणा व्याख्याताः। साम्प्रतं विशेषगुणानभिधत्ते – 'ज्ञानमिति । જ્ઞાન દિસુવશ્વ વીર્થ સ્વ-રસ-ન્ય-
વચ્ચેવ, गति-स्थित्यवगाहन-वर्तनाहेतुता ज्ञेया विशेषेण। चेतनतादयश्चत्वारो हि विशेषगुणास्तु षोडश तेन,
पुद्गलात्मनोः षड् गुणास्त्रयस्त्रयः खलु तदन्यद्रव्येषु ।।११/३।। प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् - ज्ञानम्, दृष्टिः, सुखम्, वीर्यञ्च, स्पर्श-रस-गन्ध-वर्णाश्चैव, गति -स्थित्यवगाहन-वर्त्तनाहेतुता विशेषेण (गुणाः) ज्ञेयाः। चेतनतादयश्च चत्वारः हि (विशेषगुणाः)। तेन क विशेषगुणाः तु षोडश। पुद्गलाऽऽत्मनोः षड् गुणाः। तदन्यद्रव्येषु खलु त्रयः त्रयः ।।११/३ ।। र्णि
(9) જ્ઞાન મત્યવિ, (૨) વૃષ્ટિ વક્ષુર્દર્શનાવિકા, (૩) સુવમ્ અનુક્વવેનીયમ્, (૪) વીર્ય T च सामर्थ्यरूपम्। एते आत्मनो विशेषगुणाः। समयसारवृत्ती आत्मख्याती परिशिष्टे अमृतचन्द्राचार्येण “अनाकारोपयोगमयी दृशिशक्तिः, साकारोपयोगमयी ज्ञानशक्तिः, अनाकुलत्वलक्षणा सुखशक्तिः, स्वरूपनिर्वर्तनઅવતરણિકા :- સામાન્યગુણોની વ્યાખ્યા થઈ. હવે ગ્રંથકારશ્રી વિશેષગુણોને જણાવે છે :
વિશેષગુણોનું પ્રતિપાદન * શ્લોકાથી - જ્ઞાન, દષ્ટિ, સુખ, વીર્ય (= શક્તિ), સ્પર્શ-રસ-ગંધ-વર્ણ અને ગતિ-સ્થિતિ-અવગાહના -વર્તનાહેતુતા વિશેષરૂપે ગુણો જાણવા. તથા ચેતનતા આદિ ચાર વિશેષ ગુણો છે. તેથી ૧૬ વિશેષગુણો છે જાણવા. પુદ્ગલમાં અને આત્મામાં છ-છ ગુણો છે. તે બે સિવાયના ચાર દ્રવ્યોમાં ત્રણ-ત્રણ વિશેષતા ગુણ છે. (૧૧/૩)
વ્યાખ્યાર્થ :- (૧) મતિ, શ્રુત વગેરે જ્ઞાન, (૨) ચક્ષુદર્શન, અચક્ષુદર્શન વગેરે દર્શન, (૩) અનુકૂલરૂપે વેદન કરવા યોગ્ય સુખ તથા (૪) સામર્થ્યસ્વરૂપ વીર્ય (= શક્તિ) - આ ચાર આત્માના વિશેષગુણો છે. સમયસાર ગ્રંથની આત્મખ્યાતિ નામની વ્યાખ્યામાં દિગંબરાચાર્ય અમૃતચન્દ્રજીએ પરિશિષ્ટમાં મુક્તાત્માની ૪૭ શક્તિઓના નિરૂપણમાં જણાવેલ છે કે “અનાકાર ઉપયોગમય દર્શનશક્તિ છે. સાકાર * પુસ્તકોમાં “અવગાહન પાઠ. અહીં કો.(૫+૬+૮+૯+૧૦+૧૧)નો પાઠ લીધો છે. 7 મો.(૨)માં હેતુસ્વભાવ પાઠ. કો.(૧૩)માં “ભેલવી” પાઠ. ( મ.માં ‘એ જ પાઠ. P(૩)નો પાઠ લીધેલો છે.