________________
१२/१
* सामान्य-विशेषयोः कथञ्चिदैक्यम्
ઢાળ - ૧૨
(જી હો સંભવ નામ સુહામઉં - એ દેશી )
*હિવઈ આગલી ઢાળે ચેતન દ્રવ્યનું સ્વરૂપ વર્ણવઈ છઇ, તે જાણોજીજી હો ચેતનભાવ તે ચેતના, લાલા ઉલટ અચેતન ભાવ;
જી હો ચેતનતા વિણ સર્વથા જીવન, લાલા થાઈ કર્મ અભાવ ॥૧૨/૧૫ (૧૯૫) ચતુર નર ! ધારો અર્થ વિચાર. (આંકણી)
·
·
१८४७
द्रव्यानुयोगपरामर्शः
शाखा - १२
“સામાન્ય-વિશેષયોઃ ગ્વિવેત્વા” (વ.વૈ..૧/નિ.૨ વૃ.પૃ.૧રૂ૪) કૃતિ વશવેતિનિòિહારિમટ્ટીवृत्तिवचनात् सामान्यस्वभावनिरूपणाऽनन्तरं द्रव्याणां विशेषस्वभावान् व्याख्यानयति - ' चैतन्ये 'ति । चैतन्यव्यवहारः स्यात् चेतनभावतोऽन्यथा ।
रा
जडभावः, जडत्वे तु कर्माऽसम्बन्ध आत्मनि । । १२/१ ।।
चतुर ! नोऽत्र चित्तेऽर्थो विमृश्यतां च धार्यताम् ।। ध्रुवपदम्।। • द्रव्यानुयोगपरामर्शकर्णिका
રા
=
સ
क
·
र्णि
प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् - चेतनभावतः चैतन्यव्यवहारः स्यात् । अन्यथा जडभावः (ज्ञेयः) । जडत्वे तु आत्मनि कर्माऽसम्बन्धः ।।१२ / १ ।।
का
ચતુર ! નઃ ! ત્રત્ર ચિત્તે ગર્થઃ વિદૃશ્યતાં ધાર્યતાં હૈં। ધ્રુવપદ્દમ્ || विशेषस्वभावलक्षणन्तु देवचन्द्रवाचकैः नयचक्रसारे “ भिन्न-भिन्नपर्यायस्वकार्यकरणप्रवर्त्तनसहकारभूताः
-
દ્રવ્યાનુયોગપરામર્શકર્ણિકા સુવાસ
અવતરણિકા :- ‘સામાન્ય અને વિશેષ અમુક અપેક્ષાએ એક અભિન્ન છે’ આ મુજબ શ્રીહરિભદ્રસૂરિજીએ દશવૈકાલિકનિર્યુક્તિવ્યાખ્યામાં જણાવેલ છે. તેથી દ્રવ્યોના ૧૧ સામાન્યસ્વભાવોનું નિરૂપણ કર્યા બાદ હવે દ્રવ્યોના દશ વિશેષસ્વભાવોની ગ્રંથકારશ્રી વ્યાખ્યા કરે છે ઃ
શ્લોકાર્થ :- ચેતનસ્વભાવના લીધે ચૈતન્યનો વ્યવહાર થાય. તેનાથી ઊલટો જડસ્વભાવ જાણવો. આત્મા જો જડ હોય તો આત્મામાં કર્મનો સંબંધ થઈ ન શકે. (૧૨/૧)
હે ચતુર નર ! ચિત્તમાં પદાર્થને વિચારો અને ધારણ કરો. (ધ્રુવપદ) વિશેષસ્વભાવ લક્ષણ
A
વ્યાખ્યાથે :- વિશેષસ્વભાવનું લક્ષણ ઉપાધ્યાય શ્રીદેવચન્દ્રજી મહારાજે નયચક્રસાર ગ્રન્થમાં આ મુજબ જણાવેલ છે કે “ભિન્ન ભિન્ન એવા પર્યાયો પોતાનું કાર્ય કરવામાં પ્રવર્તે તેમાં સહકારભૂત એવા ♦ કો.(૧૧)માં ‘મેંદી રંગ લાગો' પાઠ. ...- ચિહ્નદ્રયમધ્યવર્તી પાઠ કો.(૧૦+૧૧)માં નથી. × પુસ્તકોમાં ‘સર્વથા’ પદ નથી. આ.(૧)માં છે.
CUL
