________________
१७८८
शुक्लध्यानोपायप्रदर्शनम्
११/८
-
रा
प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् – 'पशु- मनुष्यादिरूपेण आत्मानः अनित्याः' इत्यवसाय जीवदया-यतनादिषु यतनीयम् । 'चैतन्यरूपेण वयं नित्या' इत्यवगम्य च मृत्यादितो नैव भेतव्यम् । इत्थञ्चाऽऽक्रोशोद्वेगादिकं पलायते । इत्थञ्चार्त्त - रौद्रध्यानविगमेन शुक्लध्यानप्राप्त्या “ केवलसंविद् म् -दर्शनरूपाः सर्वार्त्तिदुःखपरिमुक्ताः । मोदन्ते मुक्तिगताः जीवाः क्षीणान्तरारिगणाः । । ” (वि. आ. भा. १९७५ बृ. उद्धृ.) इति विशेषावश्यकभाष्यमलधारवृत्तौ उद्धरणरूपेणोक्तं सिद्धस्वरूपमुपतिष्ठते । ।११/८ ।। આપવા માટે ‘વિ' શબ્દનો પ્રયોગ કરવામાં આવેલ છે.
જી નિત્યાનિત્યસ્વભાવપ્રતિપાદનનું પ્રયોજન )
स
આધ્યાત્મિક ઉપનય :- ‘પશુ-મનુષ્યાદિસ્વરૂપે જીવો અનિત્ય છે' - આવું જાણીને જીવદયા-જયણા વગેરેમાં ઉદ્યમ કરવો. તથા ‘ચૈતન્યસ્વરૂપે આપણે નિત્ય છીએ' - આવું જાણીને મોત (સ્મૃતિ) વગેરેથી આપણે કદાપિ ડરવું નહિ. ‘નીવન મેં યા હો, મોત ા કરી ન હો, તો ક્યા મ ો ?'
આ રીતે વિચારવાથી આક્રોશ, ઉદ્વેગ વગેરે પણ રવાના થાય છે. આ રીતે આર્ત્ત-રૌદ્રધ્યાન જવાથી શુક્લધ્યાન મળે છે. તેનાથી સિદ્ધસ્વરૂપ હાજર થાય છે. સિદ્ધસ્વરૂપને જણાવનારી એક કારિકા વિશેષાવશ્યકભાષ્યમલધારવૃત્તિમાં ઉદ્ધૃત કરેલ છે. તેમાં જણાવેલ છે કે ‘અંતરંગ શત્રુગણનો ઉચ્છેદ કરીને મોક્ષમાં ગયેલા કેવલજ્ઞાન-દર્શનવાળા જીવો સર્વ પીડા-દુઃખથી મુક્ત બનીને આનંદમાં રહે છે.’ (૧૧/૮)
લખી રાખો ડાયરીમાં......S
વાસનામાં બીજાનો ઉપયોગ કરવાનું વલણ છે. ઉપાસનામાં બીજાના ઉપયોગમાં આવવાનું વલણ છે.
• શરીરનું બલિદાન કર્યા વિના સાધના અપૂર્ણ રહે. તમામ ઈચ્છાનું બલિદાન કર્યા વિના ઉપાસના અધૂરી
રહે.
• ધર્મપ્રવૃત્તિ કરતી વખતે પણ બુદ્ધિનો પ્રયત્ન હલકા નિમિત્તને જ શોધવાનો છે.
પાપ કરતી વખતે પણ શ્રદ્ધા સારા નિમિત્તને શોધે છે.
• ‘અહમ્'પ્રેરિત પ્રાર્થના પણ વાસનાનો એક પ્રકાર છે. અહંપૂર્ણ એવી ઉપાસના ‘અહમ્'શૂન્ય હોય છે.
