________________
૪૨ ]
[ નવતત્વ પ્રકરણ
ચઉ નવ ભેયા કમેસિં પરા (બંધના) ૪, (મોક્ષ તત્વના) ૯ એમ અનુક્રમે એ જીવાદિ ૯ તના ૨૭૬ ભેદો છે.
નવ તાઃ | ૧ જીવતત્ત્વ ૨ અછતત્વ ૩ પુણ્યતત્ત્વ ૪ પાપતત્વ ૫ આશ્રવતત્ત્વ ૬ સંવરતત્વ
૭ નિર્જરાતત્ત્વ ૮ બંધતત્વ ૯ મેક્ષતત્ત્વ ૧ ચેતના લક્ષણયુકત અથવા પ્રાણને ધારણ કરે તે જીવતત્ત્વ. ૨ ચેતના લક્ષણ રહિત અથવા જડ સ્વભાવવાળો તે–અજીવતત્ત્વ ૩ કર્મની શુભ પ્રકૃતિ અથવા જેનાથી સુખ અનુભવાય તે–પુણ્યતત્ત્વ જ કર્મની અશુભ પ્રકૃતિ અથવા જેનાથી દુઃખ અનુભવાયતે પાપતત્ત્વ ૫ જે મિથ્યાત્વાદિ ચાર હેતુ વડે નવા કર્મનું આવવું થાય તે
આવતત્ત્વ ૬ જે વડે આવતા કર્મો રોકાય તે ...............સંવરતત્ત્વ ૭ જે વડે ધીમે ધીમે કર્મને ક્ષય થાય તે ...નિર્જરાતત્ત્વ ૮ નવા કર્મોનું આત્મપ્રદેશ સાથે મળી જવું તે ...બંધતત્વ. ૯ સર્વથા બધા કર્મોને ક્ષય થવો તે.... ... ...મેક્ષતત્ત્વ
આ નવતને સાત પાંચ ને બેમાં સમાવેશ
પુણ્ય અને પાપ વડે નવા કર્મો આવતા હોવાથી તેને આવતત્ત્વમાં સમાવેશ થઈ શકે છે એટલે ૯-ર-કુલ ૭ ત પણ કહેવાય.તત્ત્વાર્થમાં સાત તનું પ્રતિપાદન કર્યું છે.
વળી એ નવા કર્મો આવે ત્યારે આત્માની સાથે બંધ પડે. છે એટલે બંધતત્વમાં આશ્રવતત્ત્વને સમાવેશ થઈ જાય છે તેમજ કર્મની નિજર કરનાર અવશ્ય સંવર કરેજ એટલે એ બે તો વિના (ગ્ટર=૫) કુલ પાંચ તત્ત પણ કહેવાય.
