________________
* વૃષભદાસ શેઠની 8થા - (૧૧૧) ,
જેવી ચંચળ છે.” આ પ્રમાણે તેઓ નિત્ય સાથે રહેવા લાગ્યા.
એવામાં એકદા શેઠને નિદ્રાવશ જોઈને પેલો (કપટી) બ્રહ્મચારીના વેષમાં રહેલો કુંતલ, પેલા અશ્વ ઉપર બેસીને આકાશમાર્ગે ચાલ્યો, પણ અશ્વને કશાધાત કર્યો; (અર્થાતું ચાબખો માય) તેથી તેણે તે કુંતલને ભૂમિ ઉપર નાંખી દીધો. કહ્યું છે કે : “તેજીદાર અશ્વ ચાબુકનો ઘાત સહન કરે નહીં, સિંહ મેઘની ગર્જના સહન કરે નહીં અને મનસ્વી પુરુષો છે તે બીજાઓ આંગળી વડે બતાવે તે પણ પણ સહન કરે નહીં.” પછી ભૂમિ ઉપર પડેલો તે કુંતલ વિચારવા લાગ્યો : “અહો ! હસ્તિના મરણની પેઠે મ્હારૂં મરણ થયું.”
સંતાપ હજી ગયો નથી, શરીરનો મેલ હજી ધોવાયો નથી, આ તૃષ્ણા હજી શાંત નથી થઈ, મધુર પાણી હજી ચાખ્યું નથી, હજી આંખ સ્પર્શાઈ નથી, કમલનું મુળ હજી ચુંબૂ નથી, અને કિનારે તો ભમરાઓ વડે ગંજારવ કરાવા લાગ્યો... અરરર..? - હવે પેલો અશ્વ તો નિત્યનિયમને અનુસારે પેલાં દેરાસરો હતાં ત્યાં ગયો, ત્યાં ત્રણ પ્રદક્ષિણા દઈને ઉભો રહ્યો; એવામાં ત્યાં ચિંતાગતિ અને મનોગતિ નામના બે ચારણમુનિઓ આવ્યા. વળી એક વિદ્યાધર પણ ત્યાં આવ્યો. તે વિદ્યાધર જિનેશ્વરને વંદન કરીને ચિંતાગતિ નામના ચારણમુનિને પૂછવા લાગ્યો : “હે મુને ! મને આ અશ્વનો વૃત્તાંત કહો.” તેવારે તેમણે અવધિજ્ઞાનથી જાણીને અશ્વનો સકળ વૃત્તાંત કહ્યો. વળી પણ તે મુનિએ વિદ્યાધરને એટલું કહ્યું કે : “આ અશ્વને લીધે વૃષભદાસ શ્રેષ્ઠીને મહા ઉપસર્ગ થયો છે, માટે એને ત્રણવાર થાબડીને એના ઉપર પલાણ માંડી-બેસીને શ્રેષ્ઠી પાસે લઈ જાઓ અને ધર્મની રક્ષા કરો. કહ્યું છે કે : “દાન દેવા કરતાં પણ મનુષ્યની રક્ષા કરવી એ અધિક છે; કારણકે, દાનથી સ્વર્ગ મળે છે અને મનુષ્યની રક્ષા કરવાથી મોક્ષસુખ પ્રાપ્ત થાય છે."
વળી જે માણસ અધમ થઈ ગયેલા કૂળનો, કે વાવ, કૂવા અને તળાવનો, રાજયથી ભ્રષ્ટ થયેલાનો કે શરણાગતનો, તેમ જ ગોબ્રાહ્મણનો કે જીર્ણ દેવમંદિરનો ઉદ્ધાર કરે છે, તેને ચોગણું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે.” એ સાંભળીને વિદ્યાધર તે ઉપર બેસીને આકાશમાર્ગે સૂર્યકૌશાંબી નગરીએ આવ્યો.
અહીં પાછળ એવું બન્યું કે, વૃષભદાસ શ્રેષ્ઠી જાગી ઉઠ્યા, ને ઉભા થઈને જોયું તો અશ્વ મળે નહીં! તેથી બોલ્યા: “અહો ! મહા પ્રપંચ થયો
