________________
% (૧૦) • શmછત્રછમુદી ભાષાંતર , તેણે સર્વ વાત કહી દીધી.” એ ઉપરથી અશોકે વિચાર્યું કે : “અહો ! એ પુત્રી દુષ્ટ છે. કારણ કે, જળ ઉપર મુકેલું તેલ, ખલ પુરુષને કહેલી ગુહ્ય વાત, નિર્દોષ પાત્રને આપેલું દાન, અને બુદ્ધિાંતને વિષે શાસ્ત્રજ્ઞાન; એ સર્વ વસ્તુ અનેક રીતે પોતાની મેળે જ વિસ્તાર પામે છે. વળી કહ્યું છે કે : “સીઓ કુશીલવંતને વિષે વિચરે છે; કૂળક્રમનું ઉલ્લંઘન કરે છે; ને ગુરુ, મિત્ર, પતિ અને પુત્રને પણ સંભારતી નથી. વળી સુખ દુઃખને જાણનારા અને જયપરાજય તથા જીવિત મરણના જ્ઞાનવાળા તત્ત્વજ્ઞ પણ સ્ત્રીના ચેખિતમાં મોહ પામી જાય છે; તેમ જ અસત્ય, સાહસ, માયા, મૂર્ણપણું, અતિલોભ, અશૌચ અને નિર્દયતા; એ સ્ત્રીના સ્વભાવિક દોષો છે.”
હવે અશોકે વિચાર્યું કે: “જો એ અશ્વો હું એને નહીં આપું, તો મારી પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ થશે. મોટા પુરુષો પોતાની પ્રતિજ્ઞાનો ભંગ કરે નહીં. કહ્યું છે કે દિશાઓના હસ્તિએ, કાચબાએ, કુલ પર્વતોએ અને ફણિપતિએ આ જે પૃથ્વી ધરી રાખી છે, તે પૃથ્વી કદાચિત ચલાયમાનું થાય તો પણ સજ્જન પુરુષોની પ્રતિજ્ઞા ચલિત થાય નહીં. વળી જો હું પુત્રી ઉપર કોપ કરીશ, તો મહારો મર્મ જાણનાર એ પુત્રી બીજાં કંઈક નિધાનાદિક પ્રગટ કરી દેશે. કહ્યું છે કે : રસોઈઓ, કવિજન, વૈધ, બંદિજન, શસ્ત્ર ધારણ કરનાર, સ્વામી, ધનાઢ્ય, મૂર્ખ અને મર્મજ્ઞ એટલા જણ ઉપર કદિપણ કોપ કરવો નહીં.'
એ ઉપરથી નિશ્ચય કરીને અશોકે તે બન્ને ઘોડા તેને આપ્યા. વળી કમળશ્રીનો પણ તેની સાથે વિવાહ કર્યો. કેટલાક દિવસ પછી સમુદ્રદત્તે પોતાના મિત્રો સાથે સ્વદેશ તરફ પ્રયાણ કર્યું. તે વખતે અશોકે વહાણવાળા સાથે સંકેત કર્યો કે, “તમારે સમુદ્રદત્ત પાસે ભાડાના બદલામાં બન્ને અશ્વો માંગવા.” વહાણવટીએ કહ્યું : “એ વાત અયોગ્ય છે, મને અશ્વો કેવી રીતે મળે? કારણ કે, કૃપણનું ધન, નાગનો મણિ, કેસરીસિંહનો કેશ (વાળ) અને સતી સ્ત્રીનાં સ્તન, એટલાં વાનાં તેના જીવતાં મળવાં બહુ દુર્લભ
તોપણ અશોકે કહ્યું : “તને વધારે શું કહું? તું ત્યારે તેની પાસે એ અશ્વો જરૂર માગજે.' પછી તે તો પુત્રીને શીખ આપીને પાછો ઘેર ગયો.
અહીં સમુદ્રદત્ત પણ પરિવાર સહિત મિત્રોની સાથે સમુદ્રને તીરે આવ્યો.
