________________
( વૃષભદાસ શેઠની કથા • (૧૦૧) રાજાએ, મંત્રીએ અને શ્રેષ્ઠીએ; તેમજ ઉમયે તથા બીજા ઘણા માણસોએ સહસકીર્તિ મુનિ પાસે ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. કેટલાએક શ્રાવકો થયા. કેટલાએક ભદ્રપરિણામી થયા. રાણી મદનવેગા, મંત્રીશ્રી સ્ત્રી સોમા, શ્રેષ્ઠીની સ્ત્રી અને બીજી પણ ઘણી સ્ત્રીઓએ અનંતમતિ સાધ્વી પાસે દીક્ષા લીધી.
(કનકલતા કહે છે) : હે સ્વામિન્ ! આ સર્વ મેં પ્રત્યક્ષ દીઠું છે, તેથી જ હારૂં સમકિત દ્રઢત્તર થયું છે.” અદ્દાસે પણ એ વાતની સત્યતા વિષે પોતાનો નિશ્ચય બતાવ્યો. બીજી સ્ત્રીઓએ પણ એ કબૂલ કર્યું; પણ કુંદલતા જેવી તેવી નહોતી કે સૌની હાએ હા કહે. તેણીએ એ વાત કબૂલ કરી નહીં.
રાજા, મંત્રી અને ચોર, એ ત્રણે જણ વિચારવા લાગ્યા : “આ દુષ્ટા તો હા ભણતી જ નથી; સર્વ સત્ય છતાં તે તો અસત્ય જ કહે છે.” રાજાએ તેણીનો પ્રભાતમાં ઘાટ ઘડવાનું ધાર્યું કે, “એણીને નગરની બહાર કાઢી મૂકવી છે.” ચોરે પણ ધાર્યું કે, “દોષ નહીં છતાં પણ જે દોષ કાઢે છે, તે નીચ ગતિ પામે છે. કહ્યું છે કે : જેનામાં ગુણ હોય, તેને નિર્ગુણી ન કહેવો; અને જેનામાં ગુણ ન હોય તેને ગુણી ન કહેવો; જે જેવો હોય તેવો તેને વર્ણવવો. જે વિપરીત કહે છે, તે નિચગોત્ર બાંધે છે.”
(ઇતિ સાતમી ઉમયની કથા.)
ત્યારપછી અહદાસ શ્રેષ્ઠીએ પોતાની વિદ્યુલ્લતા નામની સાતમી સ્ત્રીને પૂછ્યું: “હે પ્રિયે ! ત્યારે તું કહે જોઈએ, તને કેવી રીતે સમકિત પ્રાપ્ત થયું ?' તેણીએ કહ્યું. સાંભળો :
Tgષભદાસ શેઠની કથા ભરતક્ષેત્રને વિષે કૌશાંબી નામની નગરી છે, ત્યાં સુદંડ નામે રાજા રાજય કરતો હતો, તેને વિજ્યા નામે રાણી હતી. એ રાજાને સુમતિ નામે પ્રધાન હતો, તેને ગુણશ્રી નામે સ્ત્રી હતી. એ જ નગરમાં સુરદેવ નામે શ્રેષ્ઠી રહેતો હતો, તેને ગુણમતિ નામની સ્ત્રી હતી.
અન્યદા સુરદેવ શ્રેષ્ઠી વ્યાપાર નિમિત્તે મુગલ દેશ ગયો હશે, તેણે ત્યાંથી ઉત્તમ અશ્વો આપ્યા, તે તેણે સુદંડ રાજાને આપ્યા. રાજાએ પણ શ્રેષ્ઠીને પુષ્કળ દ્રવ્ય આપ્યું, અને તેનો સત્કાર કરીને તેની પ્રશંસા કરી. કહ્યું છે કે :
