________________
૨૯
નવતાને સાત પાંચ અને બે તત્વમાં
સમાવેશ. પુણ્ય અને પાપથી નવાં કર્મોનું આગમન થાય છે, માટે પુણય–પાપને આશ્રવતવમાં સમાવેશ થઈ શકે છે. એટલે ૯ માંથી બે જતાં કુલ ૭ ત પણ કહી શકાય.
નવા કર્મો આવે ત્યારે આત્માની સાથે નવાં કર્મોને બંધ પડે છે, માટે બંધતત્વમાં આશ્રવતત્વને સમાવેશ થઈ શકે છે; તથા કર્મની નિર્જરા કરનાર અવશ્ય સંવર કરે જ, એટલે “આશ્રવ ને સંવર’ એ બે ત શિવાયનાં (૭-ર૦૫) કુલપાંચ ત પણ કહી શકાય.
કર્મથી બંધ થાય છે, પરંતુ કર્મ નિજીવ-જડ હેવાથી તેને સમાવેશ અજીવતત્વમાં થઈ શકે છે. તથા આત્માના ગુણને પ્રગટાવનાર નિર્જર અને મોક્ષ એ બે તત્તને સમાવેશ જીવ તત્વમાં થવાથી કુલ “જીવતત્વ અને અજીવતત્વ” એમ બે તો પણ કહી શકાય. અર્થાત્ જીવ ને અજીવમાં બાકીના સાતે તને સમાવેશ થઈ શકે છે. આ સિવાય લેકમાં કઈ બીજું તત્વ નથી.
