________________
૧૩૩
નથી. જાણું જોઈને અતિચાર આચરવામાં આવે છે તે અનાચારવતભંગજ ગણાય છે. પાંચ અણુવ્રત:
અણુવ્રત પાંચ છેઃ (૧) શૂલપ્રાણિપાત વિરમણ, (૨) સ્થૂલમૃષાવાદવિરમણ, (૩) સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણ, (૪) સ્કૂલમૈથુનવિરમણ અથવા પુરૂષ માટે સ્વદારાસંતોષ અને પરધારાવિરમણ અને શ્રી માટે પરદારવિરમણ અને (૫) પરિગ્રહ પરિમાણ. ૧ હિંસાની નરમતાઃ
જીવ બે પ્રકારના છેઃ (૧) સ્થાવર અને (૨) ત્રસ. સ્થાવર જીવના બે પ્રકાર છેઃ (૧) સૂક્ષ્મ અને બાદર. સૂક્ષ્મસ્થાવરજીવની હિંસા હેઈ શક્તી નથી; કારણ કે અગ્નિ, હથિયાર કે કંઈપણ અંતરાય તેને હણી કે રોકી શકતું નથી એવા તે સૂક્ષ્માતિ પૂમ હોય છે. આથી બાદરસ્થાવર જીવની હિંસા હોય છે; સાધુસાધ્વીને તેવા સ્થાવર અને ત્રસ એ બંને પ્રકારના જીવની હિંસા ત્યાજ્ય હોય છે. જ્યારે ગૃહસ્થને આરંભ સમારંભ હોવાના કારણે બાદર સ્થાવર જીવની હિંસા ત્યાગી શકાતી નથી; આમ ગૃહસ્થને સ્થાવરની હિંસા ત્યાજ્ય ન થઈ શકવાના કારણે માત્ર ત્રણ જીવ પૂરતો હિંસાત્યાગ હોવાથી સાધુ કરતાં તેની અહિંસા અર્ધી થઈ જતાં ૫૦ ટકા થઇ જાય છે. આ ઉપરાંત આરંભ પરિગ્રહ આદિ કારણે તે ત્રણ જીવની હિંસા પણ તેને મર્યાદિત બને છે.
ત્રસ જીવની હિંસાના પણ બે પ્રકાર છેઃ (૧) આરંભ અને (૨) સંકલ્પ (કલ્પના-ઇચ્છા) દ્વારા. ગૃહસ્થ આરંભસમારંભદ્વારા થતી ત્રસ જવની હિંસા તજી શકતા નથી, પરંતુ હિંસા કરવાને સંકલ્પ-ઈચ્છા ન કરે. =૨૫ ટકા ૧ જુઓ તસ્વાર્થી ધિગમ સૂત્ર અ• ૭ સુ ૧-૨
