________________
૧૦૬૪
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮ નથી, અથવા વિપરીત નિશ્ચય પ્રબળ હોય તો વિપરીત સંસ્કાર પડે છે. એટલે જે અનુષ્ઠાન થાય છે એ ઉચિત સંસ્કાર રહિત પણે કે વિપરીતસંસ્કારસહિતપણે થાય છે. આવું અનુષ્ઠાન ઉત્તરકાળમાં પણ એવા જ અનુષ્ઠાનને પેદા કરે છે. ને તેથી પછી યોગસિદ્ધિ તો થાય જ શી રીતે ? ૩૫૦ ગાથાના સ્તવનમાં કહ્યું છે કે - ભ્રમથી જેહ ન સાંભરે રે, કાંઈ અકૃતકૃત કાજ રે, તેહથી શુભ કિરિયા થકી રે, અર્થ વિરોધી અકાજ રે.
(૬) અન્યમુદ્ એટલે જે ક્રિયા ચાલી રહી છે, તેના બદલે અન્ય ક્રિયાદિમાં આનંદ, વધારે રાગ, આતુરતા વગેરે. આ પણ ચિત્તનો દોષ છે. અને તેથી ક્રિયાનો દોષ છે. એથી ફલતઃ પ્રસ્તુત ક્રિયામાં આદરની ખામી પડે છે, અનાદર સિદ્ધ થાય છે. ક્રિયા પ્રત્યે લેશ પણ અનાદર, એ તો દુઃખદ સંસારનું કારણ બને છે. અનાદરને તો અંગારવૃષ્ટિ સમાન કહ્યો છે. એથી ક્રિયામાં અતિ જરૂરી પ્રમોદભાવ હર્ષોલ્લાસ બળી જાય છે, અને તેનું મોટું નુકશાન છે. દા.ત. કોઇને સ્વાધ્યાય ઉપર બહુ રાગ છે. તેથી ચૈત્યવંદનાદિનો સમય થયો હોવા છતાં એ કરવામાં અવગણના કરે, ઢીલ કરે, અથવા કરવા બેસે તો ચિત્તમાં ચૈત્યવંદનાદિનો હર્ષ-આદર ન રાખતાં સ્વાધ્યાયનો હરષ, સ્વાધ્યાયની મઝા-આતુરતા રાખે, તો અહીં અન્યમુદ્ દોષ લાગે. આ ખોટું છે, એથી ફળનો ઘાત થાય છે. શાસે કહેલા વિવિધ અનુષ્ઠાનોમાં એવું નથી કે એકના ઉપર આદર રાખવો અને બીજા પર ન રાખવો; એકમાં આસક્ત થવું, ને બીજામાં ન થવું, બીજું અનુષ્ઠાન ભલે સુંદર હોય, પરંતુ એકના રાગના-આદરના ભોગે બીજા ઉપર આદરભાવ રાખવો એ શુભ ભાવ નથી. હૃદયમાં જો તે તે દરેક ક્રિયા પ્રત્યે અને ઉપદેશક શ્રી અરિહંત પરમાત્મા પ્રત્યે પૂર્ણ ભક્તિ જાગ્રત હોય તો આ દોષથી બચી શકાય, અને સમ્યફ કરણ દ્વારા શુભ અધ્યવસાયનું ફળ પામી શકાય-૩૫૦ ગાથાના સ્તવનમાં કહ્યું છે કે – માંડી કિરિયા અવગણે રે, બીજે ઠામે હર્ષ
