________________
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૯
૧૧૮૩ ને તેથી યત્નાતિશય આવે... ને પછી દરેક વખતે આ યત્નાતિશયથી પ્રમાદરહિતપણે યથાશક્તિ પ્રવૃત્તિ થાય તો શાસ્ત્રયોગ આવે છે. પછી અંગસાકલ્ય ભળતાં (યત્નાતિશય = વયતિશય તો ભળેલો જ છે) એ સર્વત્ર યથાવિહિત થવા માંડે એટલે પ્રવૃત્તિયોગ આવે છે.
પણ હજુ વિધ્વજય આશય કેળવાયેલો નથી. એટલે વિઘ્ન ઉપસ્થિત થવા પર યથાવિહિતપણામાં કંઈક ગરબડ થવાની શક્યતા રહે છે. એટલે પ્રવૃત્તિયોગ “સાતિચાર' કહેવાય છે. છતાં, નિર્વિઘ્નદશામાં યથાવિહિત પાલન કરે છે. નાના-નાના વિદ્ગોને સત્ત્વથી જીતવા પ્રયત્નશીલ બને છે, ને એ રીતે એવે વખતે પણ ક્યારેક યથાવિહિત પાલન કરે છે... ક્યારેક પાછો અતિચાર લાગી જાય છે... છતાં આમ પ્રવૃત્તિ ચાલુ રહેવાથી ક્રમશઃ વિષ્ણજય આશય કેળવાતો જાય છે. પછી નાનામાંથી મોટા વિનો આવે તો પણ યથાવિહિત પાલન કરી શકે છે. એટલે વિષ્ણજય આશય કેળવાયો કહેવાય. તેથી હવે વિપ્નો “બાધક બની શકતા નથી... ને તેથી અનુષ્ઠાન નિબંધક થાય છે... અર્થાતુ હવે સ્થિરયોગ આવ્યો. આમ તો પુણ્યોદય વધવાથી વિઘ્ન આવે જ નહીં એવું પણ બને છે. છતાં, પૂર્વકર્મવશાત્ વિપ્ન આવે તો, અત્યારસુધી સ્થિરયોગ આવ્યો ન હતો ત્યાં સુધી વિનો જે બાધક રૂપ થતા હતા... એના કારણે હજુ પણ (= સ્થિરયોગની પ્રારંભિક અવસ્થામાં પણ) વિઘ્ન ઉપસ્થિત થવા પર એ “વિપ્ન” રૂપે ભાસે છે ને તેથી ક્યાંક એ બાધા ન પહોંચાડી દે.. એવી ચિન્તા ઊભી થાય છે.. પણ સત્ત્વનાવિધ્વજય આશયના પ્રભાવે એ ચિત્તાને દૂર કરી અનુષ્ઠાન તો યથાવિહિત જ કરે છે. અર્થાત્ સાધક બાધકચિન્તાનો પ્રતિઘાત કરે છે ને તેથી અનુષ્ઠાન નિબંધક થાય છે. આ રીતે અભ્યાસ આગળ ચાલુ રહેતાં, “અનેકશઃ વિપ્ન આવ્યા, પણ કશું કરી ન શક્યા...” આવો જાત અનુભવ થતાં હવે (= સ્થિરયોગની અભ્યસ્તદશામાંઉત્તરઅવસ્થામાં) વિઘ્ન ઉપસ્થિત થવા પર પણ એને “વિઘ્ન' રૂપે
