________________
૧૧૭૫
બત્રીશી-૧૯, લેખાંક-૧૦૮ કારણ કે એ બેની પણ અવંધ્યયોગ્યતા હોય જ છે.
યમની અપેક્ષાએ વિચારીએ તો – ગોત્રયોગમાં કશું નથી. કુલયોગીમાં ઈચ્છા અને પ્રવૃત્તિયમની પૂર્વભૂમિકા છે. પ્રવૃત્તચક્રયોગમાં ઇચ્છાયમ-પ્રવૃત્તિયમ હોય છે. આગળ વધતાં સ્થિરયમ અને સિદ્ધિયમ પણ કથંચિત્ આવે છે. એ બેની ઉપલી ભૂમિકાઓ નિષ્પન્નયોગીમાં કથંચિત્ લેવી જોઈએ. ને આ રીતે નિષ્પન્નયોગી સિદ્ધિયમને પામેલા હોય છે. આમ વિચારતાં જણાય છે.
આમ ત્રણ અવંચક કહ્યા. આમાં પહેલાં યોગાવંચકની પ્રાપ્તિ એ પછીના બે અવંચકની પ્રાપ્તિનું અમોઘ કારણ છે. એટલે કે સ્વરૂપે તો આ જીવોને હજુ યોગાવંચક જ પ્રાપ્ત થયો છે, બાકીના બે સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થયા નથી. છતાં આ જીવો પ્રથમની પ્રાપ્તિના પ્રભાવે શેષ બેની પ્રાપ્તિની અમોઘ યોગ્યતા ધરાવનારા હોય છે. અર્થાત્ કાળાન્તરે આ બેની સ્વરૂપે પણ પ્રાપ્તિ થવાની જ છે. માટે હાલ પણ તત્ત્વદષ્ટિએ તેઓ આ બેનો પણ લાભ ધરાવનારા કહેવાય છે. આવા જીવો પ્રસ્તુત યોગવ્યાપારના અધિકારી છે એમ યોગના જાણકારો કહે છે.
આમ ત્રણ અવંચકો કહ્યા. આમાંના પ્રથમ અવંચકયોગથી સહુ પ્રથમ ઇચ્છાયમ પ્રાપ્ત થાય છે. માટે હવે ઇચ્છાયમ વગેરેને વિચારવાના છે. અથવા યોગ્ય જીવમાં પણ સિદ્ધિયમ પામેલા યોગીનો યોગ થવા પર આદ્યઅવંચકનો ઉદય થાય છે. અને જીવ સિદ્ધિયમ સુધી ઇચ્છાયમ વગેરે ક્રમે પહોંચે છે. માટે હવે ઇચ્છાયમ વગેરેને . વિચારવાના છે.
અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય (= અચૌર્ય), બ્રહ્મચર્ય અને નિષ્પરિગ્રહતા... આ પાંચ યમ છે. અર્થાત્ હિંસા, જૂઠ વગેરે પાંચ મહાપાપોના ત્યાગના પચ્ચખ્ખાણ-નિયમ એ પાંચ યમ છે. આ યમના સાધક આત્માઓની કથા વાતો સાંભળતાં દિલમાં સહજ રુચિ-પ્રીતિ જાગે અને પોતાને પણ એના પાલનની ઇચ્છા જાગે..
