________________
૧૧૬૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે-૮
જે અનધિકારી કહ્યા છે તે યોગશાસ્ત્રના જ... બાકી અપુનબંધક અવસ્થા પામેલા તેઓ ધર્મશાસ્ત્રના અધિકારી તો હોય જ છે. પણ યોગસાધ્યફળ તેઓને સંભવિત ન હોવાથી યોગશાસ્ત્રના તેઓ અધિકારી નથી.
વળી, અસંગઅનુષ્ઠાનનો પ્રવાહ અનુભવવાથી સિદ્ધયોગી બનેલા જીવો નિષ્પન્નયોગી છે. અર્થાત્ જ્યારે જ્યારે અનુષ્ઠાન કરે છે ત્યારે ત્યારે અસંગઅનુષ્ઠાન જ થતું અનુભવાય છે. વચનાનુષ્ઠાનના પુનઃ પુનઃ અભ્યાસથી એવો ક્ષયોપશમ ઘડાઈ ગયો છે કે જેથી શાસ્ત્રોક્ત અનુષ્ઠાન ચંદનગંધન્યાયે આત્મસાત્ થઈ ગયું છે. શાસ્ત્રવચનોની કોઈ જ અપેક્ષા વિના પણ સહજ રીતે જ અનુષ્ઠાન શાસ્ત્રાનુસારે થઈ રહ્યું છે... પછી એને શાસ્રવચનના ઉપદેશની શી જરૂર ?
શંકા શાસ્ત્રોપદેશ ઉપયોગી બની શકે ને ?
સમાધાન - હવે પછીનું આગળનું કામ તો સામર્થ્યયોગથી જ સિદ્ધ થઇ જવાનું હોય છે... અને સામર્થ્યયોગ શાસ્રાતિક્રાન્તગોચર હોય છે. માટે નિષ્પન્નયોગી પણ યોગશાસ્ત્રના અધિકારી નથી. એટલે જ આચારાંગજીમાં કહ્યું છે કે ‘પશ્યકને ઉપદેશ હોતો નથી.' એમાં, જાણવા યોગ્ય બાબતોને જે સ્વયં સંવેદે છે એ પશ્યક છે. એને ‘આ સત્ છે, માટે કર્તવ્ય છે.’ ‘આ અસત્ છે, માટે અકર્તવ્ય છે...' આવો બધો ઉપદેશ જરૂરી હોતો નથી, કારણકે આ વાતો એ સ્વયં જાણતા હોય છે.
-
પણ અસંગઅનુષ્ઠાનથી પણ આગળ વધવા તો
આમ ગોત્રયોગી અને નિષ્પન્નયોગી... આ બન્ને જીવોને યોગશાસ્ત્રના અધિકારી કહ્યા. એમાંથી અપુનર્બંધાદિ ગોત્રયોગી ધર્મશાસ્ત્રના અધિકારી હોય છે, જ્યારે નિષ્પન્નયોગીને કોઈ જ શાસ્ત્રોપદેશની અપેક્ષા કે પ્રયોજન હોતા નથી.
