________________
બત્રીશી-૧૫, લેખાંક-૮૮
૯૬૩ ઉત્કૃષ્ટતાએ પહોંચે છે. અર્થાત વિશ્રાંત થાય છે. કારણ કે એમને રાગ-દ્વેષ સર્વથા ક્ષીણ હોવાથી અનૌચિત્યની ગંધ સુધ્ધાં હોતી નથી.
કર્મરૂપદોષમાં અપચય=હાનિ આત્માપર અનુગ્રહ કરે છે અને ચયસંચય વદ્ધિ આત્માપર ઉપઘાત કરે છે. એટલે આત્માપરના અનુગ્રહ-ઉપઘાત અપચય- ચયને જણાવે છે. વળી આ અપચયચય સાવયવતા હોય તો જ સંભવે છે. તેથી એના દ્વારા કર્મરૂપ દોષ સાવયવ હોવો નિશ્ચિત થાય છે. આ વાતનો અન્યત્ર=અદૃષ્ટ સિદ્ધિવાદ, સ્યાદ્વાદ કલ્પલતા વગેરેમાં વિસ્તાર કરેલો છે.
શંકા : તમે પૂર્વે કહ્યું કે સમ્યકત્વીજીવોએ એવો નિયમ બાંધ્યો હોય છે કે જે “જિનવચન હોય તે પ્રમાણ હોય' અર્થાત્ ભગવાને કહેલી વાતો, “ભગવાને કહી છે ને ! માટે પ્રમાણ..” એમાં યુક્તિ તપાસવાની જરૂર નહીં, આવું સિદ્ધ થાય છે. શું આ બરાબર છે?
સમાધાન : શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ મહારાજે સમ્મતિતર્કમાં એવું જણાવ્યું છે કે ભગવાને કહેલી જે વાતો યુક્તિથી સમજાવી શકાય એવી હોય એ યુક્તિથી સમજાવવી, અને એ સિવાયની વાતોને આગમથી (આજ્ઞાથી) (અર્થાત્ ભગવાને આ પ્રમાણે કહ્યું છે, માટે એ પ્રમાણે સ્વીકારી લેવાનું, એમાં શંકા નહીં કરવાની.. આ રીતે) સમજાવવી.. તો સિદ્ધાન્તની આરાધના થાય છે, આનાથી વિપરીત કરવામાં સિદ્ધાન્તની વિરાધના થાય છે.
શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે લોકતત્ત્વનિર્ણય ગ્રન્થમાં આ પ્રમાણે જણાવેલું છે કે “મને શ્રીવીરપ્રભુપર કોઈ પક્ષપાત નથી કે કપિલ વગેરે પર કોઈ દ્વેષ નથી. પણ જેમનું વચન યુક્તિસંગત ભાસ્યું એનો અમે સ્વીકાર કર્યો છે.”
પ્રસ્તુત બત્રીશીમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજે જણાવ્યું છે કે બધું જ જિનવચન યુક્તિપ્રતિષ્ઠિત છે. એટલે જ યુક્તિસંગત ન હોય
