________________
બત્રીશી-૧૪, લેખાંક-૮૫
૯૧૯
આ અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાન મોક્ષના ઉદ્દેશથી જ કરાય છે, માટે એ વિષયશુદ્ધ પણ છે જ. એમ એ નિરવઘ છે, માટે સ્વરૂપશુદ્ધ પણ છે જ. આમ સમ્યક્ત્વી જીવનું અનુષ્ઠાન ત્રણે પ્રકારની શુદ્ધિવાળું હોય છે. એટલે જ, એને સર્વોત્તમ= અવ્યભિચારીફળવાળું કહેલું છે. આ વાત એ પણ સૂચન કરે છે કે શેષ બે અનુષ્ઠાનો વ્યભિચારફળવાળા છે. એટલે કે ‘એ બે મોક્ષાત્મક ફળના પ્રાપક બને જ-' એવો નિયમ નથી, છતાં ન જ બને એવો પણ નિયમ નથી. ને તેથી ક્યારેક કોઈકને એ ફળવાળા બને પણ છે. તે આ રીતે વિષયશુદ્ધ અનુષ્ઠાનથી યોગને ઉચિત જન્મ મળે છે. ત્યાં સ્વરૂપશુદ્ધ અનુષ્ઠાનરૂપે યમ-નિયમાદિ સેવ્યા. જેના પ્રભાવે સાનુવૃત્તિ દોષહાનિ થઈ. દોષ ફરીથી ઊભા થવાની યોગ્યતા પડી હોવા છતાં નિમિત્ત જ ન મળવાથી દોષ ઊભા થયા નહીં ને શુભિનિમત્ત મળવાથી જીવ ગ્રન્થિભેદ કરીને અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાન પામવા દ્વારા છેવટે મોક્ષપ્રાપ્તિ થઈ. પણ આવું કોઈકને જ થાય છે. માટે પ્રથમ બે, ફળને વ્યભિચારી છે. છતાં એ સર્વથા નિષ્ફળ છે, એવું પણ નથી. એટલે જ છેલ્લી ગાથામાં આ બેને પણ પ્રશમસુખના કારણ તરીકે જણાવેલા છે.
શંકા : સમ્યગ્દષ્ટિ જીવે કરેલા અનુબંધશુદ્ધ અનુષ્ઠાનથી થનારી સિદ્ધિ ઉત્તરસિદ્ધિનું અવંધ્યબીજ ધરાવતી હોય છે, આ સિવાયની સિદ્ધિ તો અવશ્યપાતશક્તિથી યુક્ત હોય છે.. આ વાત પૂર્વે આવી ગઈ છે. એટલે પ્રથમ બે અનુષ્ઠાન પણ અવશ્યપાતશક્તિથી યુક્ત હોવાથી, ક્યારેક પણ સફળ શી રીતે બની શકે ?
સમાધાન ઃ આ શંકા અણસમજ માંથી પેદા થયેલી છે. આત્માદિ પ્રત્યય હોવા ન હોવા... અને અનુષ્ઠાન વિષયશુદ્ધાદિ હોવું એ અલગ બાબત છે. જીવને ભૃગુપાતાદિ કે યમનિયમાદિ જે કરવાની ઇચ્છા જાગી છે યોગાનુયોગ એ જ વખતે પોતાના ધર્મોપદેશક ગુરુએ પણ એ જ કરવાનું કહ્યું અને શુભસૂચક ચિહ્નો પણ મળ્યા..
