________________
૮૩૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે
કારણ છે અને સાહસ, વ્યાપાર વગેરે સહકારી કારણો છે જે ક્યારેક નિષ્ફળ પણ જાય છે.’વળી આગળ પણ ત્યાં ગુરુએ કહ્યું છે- ખરેખર કાર્યના અર્થીએ કારણમાં જ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એટલે ધન વગેરેના અર્થીએ એના કારણભૂત ધર્મ કરવો જોઈએ. ધનના અર્થીએ વિશેષ પ્રકારે સુપાત્રદાનાદિરૂપ ધર્મ કરવો જોઈએ, કેમ કે ક્યાંય પણ ન આપેલી ચીજ મળતી નથી કે ન વાવેલી ચીજ લણી શકાતી નથી.
મનોરમા કથાના અધિકારમાં આચાર્યશ્રી પ્રિયંકરસૂરિ મહારાજે સમુદ્રદત્ત સહિતના નગરલોકો સમક્ષ ઉપદેશ આપ્યો છે કેજો તમે ધનઋદ્ધિને ઇચ્છો છો, જો તમે ગુણપ્રાપ્તિને ઇચ્છો છો, જો તમે જગતમાં સુપ્રસિદ્ધિને ઇચ્છો છો તો શ્રી જિનેશ્વરદેવોની પ્રતિમાઓની સુગંધી દ્રવ્યો વડે ગંધ પૂજા કરો.
આવા તો અન્ય પણ ધમ્મિલ વગેરેનાં ઢગલાબંધ દૃષ્ટાંતો છે. શું આ બધા પૂર્વાચાર્યોએ આ નિયાણું કરવાનું કહ્યું છે ? વળી આ અધિકારો પરથી આ પણ નિશ્ચિત થાય છે કે
-‘આ અર્થ-કામનો ઉપદેશ છે' એમ કહી ન શકાય, કેમ કે એ તો ત્યાજ્ય છે. પણ આ, અર્થ-કામના ઉપાય તરીકે ધર્મ કરવાનો ઉપદેશ છે, જે ત્યાજ્ય નથી. જો એ ઉપદેશ ત્યાજ્ય હોત તો પૂર્વાચાર્યોએ આપ્યો જ ન હોત.
-કોઈ અર્થ-કામનો ઉપાય પૂછવા આવે ત્યારે સાધુઓએ ‘આ ઉપાય અમને ન પુછાય' એવું જણાવવું જોઈએ, અથવા ‘મૌન રહેવું જોઈએ’ અથવા ‘એ ઉપાય તરીકે ધર્મ તો ન જ દર્શાવાય' વગેરે વાતો શાસ્ત્રાનુસારી નથી.
-‘આવી વાતો વ્યક્તિગત યોગ્યને કહી શકાય, સભા સમક્ષ ન કહેવાય' વગેરે વાત પણ શાસ્ત્રીય નથી, કારણ કે સમુદ્રદત્તની સાથે નગરજનો પણ બેસેલા જ છે.
