Yogsar Part 01

SR No.: 022255
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnabodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2014
Total Pages: 350
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 208

योगसारः २/१२
परेषु यद्दृश्यते तदात्मन्यागच्छति
१५९
नियमो वर्त्तते - परेषु यद्दृश्यते तदात्मन्यागच्छतीति । परस्मिन् गुणेषु दृष्टेष्वात्मनि गुणा आगच्छन्ति, ततश्चात्मा गुणवान्भवति । परस्मिन्दोषेषु दृष्टेष्वात्मनि दोषा आगच्छन्ति, ततश्चात्मा दोषवान्भवति । मत्सरिणः परगुणान्न पश्यन्ति परदोषाँश्च पश्यन्ति । ततस्ते दोषदुष्टा भवन्ति । ततोऽशुभकर्माणि निबध्य ते चिरं संसारे भ्रमन्ति । तेषु विद्यमाना अपि गुणा गलन्ति । यथा निर्धनो नरः सर्वत्र भ्रमति तथा मत्सरिणो निर्गुणीभूय संसारेऽटन्ति ॥ ११ ॥ अवतरणिका - मत्सरिणामनर्थं प्रदर्श्याऽधुना तस्य कारणं दर्शयति
मूलम् - परं पतन्तं पश्यन्ति, न तु स्वं मोहमोहिताः । कुर्वन्तः परदोषाणां ग्रहणं भवकारणम् ॥१२॥
,
अन्वयः
भवकारणं परदोषाणां ग्रहणं कुर्वन्तः मोहमोहिताः पतन्तं परं पश्यन्ति, न तु स्वम् (पतन्तं पश्यन्ति) ॥१२॥
-
पद्मीया वृत्तिः - भवकारणम् - भवः - भवन्ति प्राणिनोऽम्मिन्निति भव:-चातुर्गतिकः संसारः, तस्य कारणम्- हेतुरिति भवकारणम्, तत्कर्मताऽऽपन्नम्, परदोषाणाम् परेषां - स्वस्मादन्येषां दोषाः-अपगुणा इति परदोषाः, तेषां ग्रहणम् - दर्शनं चिन्तनं भाषणञ्च, कुर्वन्तः - अनुतिष्ठन्तः, मोहमोहिताः - मोह: - दृष्टिरागरूप:, तेन मोहिताः - आन्ध्यमापादिता इति मोहमोहिताः, पतन्तम् गुणह्रासेन संसारे निमज्जन्तम्, परम् - स्वव्यतिरिक्तम्, पश्यन्ति – निभालयन्ति, नशब्दो निषेधे, तु पुनः स्वम् - आत्मानम्, 'पतन्तं
-
જાય છે. બીજામાં ગુણો દેખાય તો પોતાનામાં ગુણો આવે, તેથી આત્મા ગુણવાન બને. બીજામાં દોષો દેખાય તો પોતાનામાં દોષો આવે અને તેથી આત્મા દોષવાળો બને. ઇર્ષાળુઓ બીજાના ગુણોને જોતાં નથી અને બીજાના દોષોને જુવે છે. તેથી તેઓ દોષોથી દુષ્ટ બને છે. તેથી અશુભ કર્મો બાંધીને તેઓ લાંબા સમય સુધી સંસારમાં ભમે છે. તેમનામાં રહેલા પણ ગુણો જતાં રહે છે. જેમ નિર્ધન માણસ બધે ભમે છે, તેમ ઇર્ષ્યાળુઓ નિર્ગુણ બનીને સંસારમાં ભટકે છે. (૧૧)
અવતરણિકા - ઇર્ષ્યાળુઓનું નુકસાન બતાવી હવે તેનું કારણ બતાવે છે -
શબ્દાર્થ - સંસા૨ના કારણરૂપ બીજાના દોષોનું ગ્રહણ કરનારા, મોહથી મોહિત થયેલા જીવો બીજાને પડતો જુવે છે, પોતાને પડતો જોતાં નથી. (૧૨)