________________
દર (દેડકા) ની કથા રાજગૃહ નગરમાં સમૃદ્ધિવાળે નંદિ નામને મણિકાર હતું. તે વીરપ્રભુ પાસેથી ધર્મ પામીને નિરંતર આ પ્રમાણે આચરતે હતે. મુમુક્ષની જેમ સામાયિક પ્રતિક્રમણ અને પૌષધ પ્રમુખ ક્રિયાઓ કરતાં તે સમય વ્યતીત કરતો હતો. એકદા ગ્રીષ્મઋતુમાં પૌષધમાં રાત્રીએ તે તૃષાતુર થયે અને ત્રણ ઉપવાસના અંતે તે અંતરમાં આ પ્રમાણે વિચારવા લાગે –“જે મનુષ્ય જળથી પૂર્ણ વાપી અને કૂવા વિગેરે કરાવે છે, તેમની લકમજ સર્વ જતુઓને ઉપકારી હોવાથી પ્રશંસનીય છે. પછી પૌષધ પારી પ્રભાતે પારણુ કરીને તેણે એક સુંદર આકારવાળી વાવ કરાવી અને તેમાં ભેજનશાળા, મઠ, દેવકુળ તથા જંગલ વિગેરે પણ સારી રીતે દ્રવ્યને વ્યય કરી તેણે તૈયાર કરાવ્યા. એટલે ત્યાં તેનું મન આસક્ત થતાં ધર્મમાં તેને આદરભાવ ઓછો થઈ ગયે, અને પ્રાંતે સોળ અસાધ્ય વ્યાધીની પીડાથી તે દુઃખમગ્ન થઈ ગયા. તે સેળ રેગ આ પ્રમાણે કહ્યા છે-ખાંસી, શ્વાસ, જવર, દાહ, કુક્ષિશુળ ભગંદર, હરસ, અજીર્ણ, દૃષ્ટી અને પૃષ્ટિશૂળ (આંખ અને વાંસાનું શળ) અચકભાવ, કંડું (ખાસ) જલદર, શીર્ષ (મસ્તક) તથા કર્ણ વેદના અને કેદ્ર એ સોળ મહારોગ આગમમાં કહેલા છે.”
પછી વાપીમાં મોહિત મનવાળો એ તે મરણ પામીને તે વાવમાંજ દેડકો થયો. ચતુર જન છતાં કર્મથી કે પરાભવ નથી પામતું? એકદા વાવને જોઈને તે દર્દર જાતિસ્મરણ પામ્યા અને વિચારવા લાગ્યા કે ધર્મની અવજ્ઞા કરી, તેથી મને આ ફળ પ્રાપ્ત થયું. પછીથી તે વિરક્ત થઈને છ વિગેરે કરતે અને પારણમાં માણસના સ્નાનથી
