________________
(૮૩) રક્ષણ કરે તે અનેક પ્રકારે થાપણ મુકનાર વૃદ્ધિ આપે.
ટીકા–સુવર્ણમાં બમણી વૃદ્ધિ, ધાન્યમાં ત્રમણી અને વસ્ત્રમાં ચારગણી વૃદ્ધિ લેવાય છે. ધનવાન પુણે યત્નથી થાપણું જાળવી રાખવી. જે મનુષ્ય ગાય ભેંસ વિગેરે પશુ તથા સ્ત્રીને પાળવાને અશક્ત છતાં કોઈની થાપણનું રક્ષણ કરે તે અનેક પ્રકારે તેને વ્યાજ આપવું. જે થાપણું છોડવતી વખત મૂળ રકમ આપીને ગાય વિગેરે થાપણને છોડવે તે વ્યાજને પટે વૃદ્ધિ (વધારે) આપવી. સ્ત્રીની સંતતીના સંબંધમાં વૃદ્ધિને પેટે પુત્ર આપ, પણ કન્યા આપવી નહિ. મૂલ્ય આપીને સ્ત્રીને છેડવવી. તેણે શરીરથી ધણની સેવા-ચાકરી કરી પોતાના દેહને વ્યાજથી મુક્ત કરે.
नवाधिद्रव्यं चौरैहृतं चेद्भपो निश्चित्य चौरेम्यस्तद्धनं दाતા.
ગીરે મૂકેલું ધન એરાઈ જાય તે રાજાએ તેને નિશ્ચય કરી ચર ખોળી કાઢી તે ધન અપાવવું. જરાસ્તર રચાર એર ઓળી કાઢવામાં રાજા શક્તિમાન્ ન થાય તે ગીર રકમ જેટલું ધન રાજાએ પોતાના ભંડારમાંથી આપવું.
प्रत्याह मशक्तश्चेचौराद्भपो हि यद्धनं ॥ स्वकोषात्तन्मितं द्रव्यं युक्तं दातुं च ऋक्थिनः ॥ २०॥
ચેરેએ ચરેલું ધન રાજાથી મેળવી ન શકાય તે તેટલીજ કીંમતનું દ્રવ્ય રાજાએ પિતાના ભંડારમાંથી કાઢી લેણદારને આપવું એ યોગ્ય છે. પ્રતિ વૃદ્ધિ મવતિ ફત્યાહુ પરસ્પર મિત્રાચારીના સંબંધમાં આપેલા ધનની વૃદ્ધિ થતી નથી તે કહે છે –
