________________
પ૪
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ,શ્લોક-૧ દ્વિતીય પ્રસ્તાવ છે તત્ત્વતારોપદેશ
પૂર્વ પ્રસ્તાવ સાથે જોડાણ -
પૂર્વ પ્રસ્તાવમાં ઉપાસ્યદેવ કેવા હોય તેનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. હવે કલ્યાણના અર્થી, પરલોક માટે ઉદ્યમ કરનારા પણ જીવો પૂર્વમાં બતાવ્યું તેવા સ્વરૂપવાળા દેવની ઉપાસના કેમ કરી શકતા નથી અર્થાત્ કદાચ જૈનધર્મને કંઈક સમજેલો હોય તોપણ પરમાર્થથી તેવા દેવની ઉપાસના કેમ કરી શકતા નથી તે સ્પષ્ટ કરવા અર્થે “તત્ત્વ સારોપદેશ” ફરમાવે છે – શ્લોકઃ
सर्वेऽपि साम्प्रतं लोकाः प्रायस्तत्त्वपराङ्मुखाः ।
क्लिश्यन्ते स्वाग्रहग्रस्ता दृष्टिरागेण मोहिताः ॥१॥ શ્લોકાર્ચ -
વર્તમાનમાં પ્રાયઃ સર્વ પણ લોકો તત્વથી પરામુખ, સ્વઆગ્રહથી ગ્રસ્ત, દષ્ટિરાગથી મોહિત કલેશને પામે છે. III ભાવાર્થ
વર્તમાનનો કાલ તીર્થંકર આદિ અતિશય જ્ઞાનીના વિરહવાળો કાલ છે. તેવા કાલમાં આત્મકલ્યાણ માટે ઉદ્યમ કરનારા જીવો પણ પ્રાયઃ સ્વ સ્વ માન્યતામાં આગ્રહવાળા દેખાય છે. અને તેઓમાં સ્વ સ્વ માન્યતા પ્રત્યેનો અવિચારક રાગ પ્રવર્તે છે તેથી તેઓ દષ્ટિરાગથી મોહિત છે. આવા જીવો સંસારનો ઉચ્છેદ કરવાનો માર્ગ શું છે તેના પરમાર્થને જાણવારૂપ તત્ત્વથી પરાક્ષુખ છે તેથી આત્મકલ્યાણ અર્થે કે પરલોકાર્પે તપ-સંયમની બાહ્યક્રિયાઓ કરતા હોય, વળી અન્યદર્શનમાં રહેલા હોય કે જૈન દર્શનમાં રહેલા હોય તો પણ મોટાભાગના જીવો તત્ત્વથી પરાક્ષુખ હોવાને કારણે ક્લેશને જ પ્રાપ્ત કરે છે પરંતુ આત્મકલ્યાણને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી.
