________________
પ૧
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૪૪-૪૫ તે રાગાદિ ભાવોના પક્ષપાતના સંસ્કારોનું આધાન કરે છે અને રાગાદિ ભાવો આત્માને ક્લેશ કરનારા હોવાથી પાપરૂપ છે અને પાપરૂપ એવા તે રાગાદિ ભાવો જીવને કર્મબંધ કરાવીને ભવભ્રમણનું કારણ બને છે. .
ઉપર બતાવેલી માન્યતામાં કોઈ દર્શનનો વિવાદ નથી; કેમ કે મોક્ષમાર્ગનો ઉપદેશ આપનારા સર્વ દર્શનકારો રાગાદિને સર્વ પ્રકારે ભવભ્રમણના કારણ તરીકે જ સ્વીકારે છે માટે રાગાદિ દોષથી દૂષિત દેવ ક્યારેય ઉપાસ્ય બને નહીં પણ વીતરાગ દેવ જ ઉપાસ્ય બને. આજના અવતરણિકા -
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે રાગાદિ ભવભ્રમણના કારણ છે તેથી હવે રાગાદિથી વિપરીત=વીતરાગ ભાવનું ધ્યાન કરતો પુરુષ વીતરાગ થતો કર્મોથી મુકાય છે તે બતાવે છે – શ્લોક :
वीतरागमतो ध्यायन वीतरागो विमुच्यते ।
रागादिमोहितं ध्यायन सरागो बध्यते स्फुटम् ।।४५।। શ્લોકાર્થ :
આથી રાગાદિ ભવનાં કારણો છે આથી, વીતરાગનું ધ્યાન કરતો એવો વીતરાગ પુરુષ કર્મોથી મુકાય છે. રાગાદિ મોહિતનું ધ્યાન કરતો સરાગ પુરુષ કર્મથી સ્પષ્ટ બંધાય છે. II૪પણા ભાવાર્થ -
માર્ગાનુસારી દૃષ્ટિવાળા જીવોને સંસાર જન્મ-જરા-મૃત્યુ આદિ અનેક ક્લેશોથી પૂર્ણ દેખાય છે અને તેવા ક્લેશ વગરની જીવની મુક્તાવસ્થારૂપ ઉત્તમ અવસ્થા જ પ્રાપ્તવ્ય દેખાય છે. આવા જીવોને આ મુક્તાવસ્થા પામેલા વિતરાગ છે તેવો બોધ થાય ત્યારે તે મહાત્મા સદા વીતરાગનું ધ્યાન કરે છે અર્થાત્ વિતરાગના વચનનું સ્મરણ કરીને વિતરાગ થવાના ઉપાયભૂત સર્વસંયમના અનુષ્ઠાન કરે છે. આ અનુષ્ઠાનના પ્રારંભમાં વીતરાગના વચનનું સ્મરણ હોય છે અને
