________________
૨૦
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રથમ પ્રસ્તાવ,શ્લોક-૧૯-૨૦ શ્લોકાર્ચ -
આકાશની જેમ અરૂપવાળા એવા આ=પરમાત્મા, ચિરૂપ છે=જ્ઞાનરૂપ છે, નિરુજ છે=રોગ રહિત છે, શિવ છે ઉપદ્રવ વગરના છે, સિદ્ધક્ષેત્રમાં રહેલ અનંત છે અને નિત્ય પરમસુખને ભોગવે છે. II૧૯II ભાવાર્થ -
સિદ્ધના આત્માઓ સંખ્યાથી અનેક છે અને તે સર્વ આકાશની જેમ રૂપ, રસ, ગંધ વગેરે પુગલના ગુણોથી રહિત છે માટે અરૂપી છે. આકાશ જડ છે જ્યારે સિદ્ધના આત્માઓ ચિકૂપ જ્ઞાનમય છે, સંસારીજીવો દેહવાળા છે તેથી દેહકૃત દ્રવ્યરોગવાળા છે અને કર્મવાળા છે તેથી કર્મકૃત ભાવરોગવાળા છે. જ્યારે સિદ્ધના જીવો દેહ અને કર્મથી રહિત હોવાથી દ્રવ્ય અને ભાવરોગ વગરના છે. વળી, શિવરૂપ છે=દેહ અને કર્મના અભાવને કારણે કોઈપણ પ્રકારના બાહ્ય ઉપદ્રવ વગરના છે. સિદ્ધક્ષેત્રમાં રહેલા છે, સંખ્યાથી અનંતા છે અથવા મોલમાં સદા રહેનારા હોવાથી અંત વગરના છે તેથી અંનત છે અને સ્વરૂપથી એક છે એવા તે પરમાત્મા નિત્ય પ્રકૃષ્ટ સુખને ભોગવે છે. તેથી સુખના અર્થીએ પરમાત્મા તુલ્ય બનવા માટે શ્લોક-૧૧ અને ૧૨માં કહ્યું તેમ કષાય અને નોકષાયને હણવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ એ પ્રકારે સંબંધ છે. I/૧લી. અવરતણિકા:
પૂર્વના શ્લોકમાં પરમાત્માનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. હવે પરમાત્માની આરાધનાથી પરમાત્મા તુલ્ય બતાય છે તે બતાવે છે – શ્લોક :
येनैवाराधितो भावात् तस्यासौ कुरुते शिवम् ।
सर्वजन्तुसमस्यास्य न परात्मविभागिता ।।२०।। શ્લોકાર્ચ - જે પુરુષ વડે ભાવથી=પરમાત્માના પારમાર્થિક સ્વરૂપના બોધપૂર્વક
