________________
૧૮૩
યોગસાર પ્રકરણ/ચતુર્થ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૪૧-૪૨ કરે છે, ત્યારે ત્યારે તેનો વીતરાગગામી એવો રાગનો ઉપયોગ વર્તે છે. વળી, આ મહાત્મા જ્યારે-જ્યારે સંસારનું સ્વરૂપ વિચારે છે, જીવનમાં કરાયેલા પ્રમાદની અલનાનો વિચાર કરે છે, ત્યારે-ત્યારે તે મહાત્માનો આશ્રવભાવના ઉન્મેલનને અભિમુખ એવો દ્વેષનો ઉપયોગ પ્રવર્તે છે. અને તત્ત્વના સમાલોચનપૂર્વક વાસિત અંતઃકરણથી જગતવર્તી પદાર્થોને આશ્રયીને જ્યારે જ્યારે તે મહાત્માનો ઉપયોગ પ્રવર્તે છે ત્યારે ત્યારે ઉપેક્ષાનો ઉપયોગ પ્રવર્તે છે તેથી તે મહાત્માનો પૂર્વના ઉપયોગ કરતાં પ્રતિસ્રોત ગમનરૂપ ઉપયોગ વર્તે છે.
આ રીતે તે મહાત્મા સત્ત્વસાર એક માનસના બળથી પ્રતિસોતના ગમનથી સાધ્ય એવો સંયમનો પરિણામ સાધી શકે છે. આજના અવતરણિકા -
આ રીતે સત્વનું માહાભ્ય બતાવીને હવે સાત્વ માટે ઉદ્યમ કરવાનો ઉપદેશ આપે છે – શ્લોક :
ततः सत्त्वमवष्टम्भ्य त्यक्त्वा कुग्राहिणां ग्रहम् । - દિયતાં મોડા સુધર્મસ્ય વરVIોદ: સલા ૪૨ શ્લોકાર્ચ -
તે કારણથી સત્વસાર એક માનસવાળા પુરુષોથી જ મોક્ષને દેનાર ધર્મ સાધ્ય છે અન્યથી નહીં તે કારણથી, કુગ્રાહીઓના ગ્રહનો ત્યાગ કરીને સાધુવેશમાં રહીને મનસ્વી રીતે જીવનારા એવાઓના આગ્રહનો ત્યાગ કરીને હે જીવો ! સત્ત્વના અવખંભથી સુધર્મને કરવા માટે સદા ઉધમ કરો. IFરા. ભાવાર્થ -
સત્તસાર માનસવાળા જીવો જ અઢારહજાર શીલાંગનું વહન કરી શકે છે, અન્ય નહીં. તેથી કલ્યાણના અર્થી એવા જે જીવોએ સંયમવેશને ગ્રહણ કર્યો છે
