________________
૧૧૩ .
વિશેષાર્થ –માંધાતા બની ધરતીને પૂજાવવી મુશ્કેલ નથી, જગતને આકર્ષવું મુશ્કેલ નથી, ભૂમિપતિ અને લક્ષ્મીપતિ બનવું મુશ્કેલ નથી. મુશ્કેલ છે નયનને ભટકતા અટકાવવા. મુશ્કેલ છે રસનાને રસવિહેણી વસ્તુને આસ્વાદ કરતી કરવી. મુશ્કેલ છે, સંગીતમાં લટુ બનતાં કોંને ખેંચી લેવા. મુશ્કેલ છે સુવાસિત પુની પરાગ અનુભવતી નાસિકાને પરાગથી વંચિત રાખવી. મુશ્કેલ છે સુકેમલ સ્પર્શને ત્યાગ. કપરું છે ઇદ્રિ ઉપર સંયમ મેળવવાનું કામ.
ચક્રવતિઓ તે નથી કરી શક્યા. ભૂમિપતિએ તે નથી કરી શકયા. વિશ્વ વિજેતાઓ તે નથી કરી શક્યા. સેવકે જેમના ચરણે ચૂમે છે, યશગાન જેમના દિગંતમાં ગવાય છે, શક્તિ જેમના શબ્દોમાંથી ઝરે છે, તેઓ પણ વાસનાની ગુલામી નથી ટાળી શકયા.
અથાગ જેમણે કેળવ્યું છે, યૌવનની અખૂટ શક્તિ જેમણે સન્માર્ગે વહાવી છે, આત્મ પ્રગતિની નિરંતર ચિંતા જેમણે સેવી છે તેમણે ઇંદ્રિય સૈન્યને વેરવિખેર કરી નાખ્યું છે. મહાન કાર્ય તે મહાનુભાવોએ કર્યું છે. શક્તિશાળી માનથી જે નથી થઈ શકયું, અભિમાનમાં અકડાઈથી ફરતાં પુરુષોથી જે નથી થઈ શકયું, સમર્થ વિદ્વાનેથી જે નથી થઈ શકયું તે ધૈર્યશાળી યુવાનેથી થયું છે.
યુવાન અવસ્થામાં જ્યારે ઇંદ્રિય મદમાતી બને છે, વિ. પ્ર. ૮
