________________
૫૬
કુપદષ્ણતવિશદીકરણ/ ગાથા : ૭ ગાથાર્થ :
આ શુદ્ધ-અશુદ્ધ યોગ વ્યવહારનયને અભિમત છે, નિશ્ચયનય વળી યોગ-અધ્યવસાયનું મિશ્રપણું ઈચ્છતો નથી. IIછા વિશેષાર્થ :
વ્યવહારનય અશુદ્ધ પૂજામાં એક કાળમાં શુદ્ધ-અશુદ્ધ યોગ સ્વીકારે છે, જે ફક્ત વ્યવહાર માત્રમાં જ ઉપયોગી છે. વળી, નિશ્ચયનય અવિધિયુક્ત પૂજામાં વર્તતા અશુદ્ધ યોગ અને ભક્તિ અંશમાં વર્તતા શુદ્ધ યોગનું મિશ્રપણું ઈચ્છતો નથી, અને કર્મબંધ નિશ્ચયનયને અભિમત પરિણામથી થાય છે, તેથી જો વિધિ અંશમાં ઉપયોગ હોય તો તે વખતે શુદ્ધ અધ્યવસાય હોય છે, અને શુદ્ધ અધ્યવસાયથી પુણ્યબંધ થાય છે, તેમ નિશ્ચયનય સ્વીકારે છે. પરંતુ અશુદ્ધ યોગ અને શુદ્ધ યોગના મિશ્રયોગથી પુણ્યપાપરૂપ મિશ્ર કર્મબંધ નિશ્ચયનય માનતો નથી. ટીકા -
एष दुर्गतनारीसदृशानां जीवानां विधिवैधुर्येऽपि भक्तिकालीनो जिनपूजायोगः अशुद्धदानादिवच्छुद्धाशुद्ध: आंशिकशुद्ध्यशुद्धिवान्, व्यवहारदर्शनस्य-व्यवहारनयस्य, अभिमतः । ततश्च वाग्व्यवहारमात्रसिद्धेर्नान्यत्फलम् । निश्चयनयस्तु योगाध्यवसायस्थानानां मिश्रत्वं नेच्छति, अशुभरूपाणां शुभरूपाणां च शास्त्रे प्रतिपादनात् तृतीयराशेरकथनादिति स्पष्टं महाभाष्ये । ટીકાર્ય :
પણ .... મહામાર્થે દુર્ગતા નારી જેવા જીવોને વિધિથી વધુર્ય= રહિત, પણ ભક્તિકાલીન જિનપૂજાનો યોગ અશુદ્ધ દાનાદિની જેમ શુદ્ધ-અશુદ્ધ આંશિક શુદ્ધિઅશુદ્ધિવાળો, વ્યવહારદર્શનને વ્યવહારનયને, અભિમત છે, અને તેનાથી આ વ્યવહારનયના સ્વીકારથી, વાણીના વ્યવહારમાત્રની સિદ્ધિ છે, બીજું કોઈ ફળ નથી.
વળી, નિશ્ચયનય યોગ-અધ્યવસાય સ્થાનોનું મિશ્રપણું સ્વીકારતો નથી; કેમ કે, (અધ્યવસાયના) અશુભરૂપ કે શુભરૂપનું જ શાસ્ત્રમાં પ્રતિપાદન હોવાથી તૃતીય શશિનું અકથન છે. એ પ્રકારે મહાભાષ્યમાં સ્પષ્ટ છે.
