Kupdrushtant Vishadikaran

SR No.: 022220
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2002
Total Pages: 172
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 55

૩૪
કૂપદૃષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૪ નિરતિચાર દાનાદિ ચાર તુલ્ય ઉત્કૃષ્ટ જિનપૂજાનું ફળ છે. તેથી તે વિધિશુદ્ધ પૂજા જ હોઈ શકે, અશુદ્ધ જિનપૂજા નહિ.
તેથી અશુદ્ધ દાનાદિ સમાન ફળવાળી જિનપૂજાને ગ્રહણ કરવી હોય તો વિધિની વિકલતાવાળી જિનપૂજાને ગ્રહણ કરવી ઉચિત છે. તેથી ‘ન્ન મંતે’ સૂત્રમાં अन्ये तु થી જે કથન કર્યું, તેમાં જિનપૂજાદિ અનુષ્ઠાનને અશુદ્ધ દાનાદિ સાથે જે સરખાવેલ છે, તે અશુદ્ધ જિનપૂજાને આશ્રયીને સંગત થઈ શકે છે.
.....
ઉત્થાન -
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે, ‘હાં મંતે’ સૂત્રની ટીકામાં અન્યે તુ થી જે ટીકાકારે કહ્યું, ત્યાં જિનપૂજાદિ અનુષ્ઠાનોથી સ્વલ્પ પાપબંધ અને બહુનિર્જરા થાય છે, તેમ કહેલ છે, તો પણ તે વિધિ વિકલતાવાળી પૂજા જ ગ્રહણ કરવી જોઈએ, એમ યુક્તિથી પૂ. ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ સ્થાપન કર્યું. ત્યાં કોઈને પ્રશ્ન થાય કે, વિધિશુદ્ધ પૂજાને પણ સ્વલ્પ પાપબંધ અને બહુનિર્જરાના કારણ તરીકે સ્વીકારીએ તો શું વાંધો ? કેમ કે, અશુદ્ધ દાન આપવામાં જેમ આરંભ-સમારંભ છે, તેમ વિધિશુદ્ધ પૂજામાં પણ પુષ્પાદિની કિલામણારૂપ આરંભ-સમારંભ છે જ. માટે અશુદ્ધ દાન સદેશ જ વિધિશુદ્ધ જિનપૂજાને સ્વીકારીએ તો પંચાશકમાં પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજે જે રીતે કૂપદૃષ્ટાંત સંગત કર્યું, તે સંગત થઈ જાય, અને પંચાશકની ટીકામાં કહેલ કેચિત્કારનો મત આગમ અનુપાતી નથી, તે વાત પણ સંગત થઈ જાય. આવી શંકાના નિરાકરણ માટે અશુદ્ધ દાન સાથે વિધિશુદ્ધ પૂજાને યોજી શકાય નહિ, તે બતાવવા માટે ‘ગ્વિ’ થી કહે છે
ટીકા -
किञ्च - “ संविग्गभावियाणं लुद्धयदिट्टंतभावियाणं च । मुत्तूण खित्त-कालं भावं च कहंति सुदुंछं" ।। (बृहत्कल्पभाष्ये गा. १६०७ ) इत्येतत्पर्यालोचनया लुब्धकदृष्टान्तभावितानामागमार्थाऽव्युत्पन्नानामेव अशुद्धदानसम्भवस्तादृशानामेव च जिनपूजासम्भवोऽपि विधिवैकल्यवानेव सम्भवतीति ।
ટીકાર્ય :
किञ्च સમ્મવતીતિ । વળી ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવને છોડીને (શુદ્ધ પ્રરૂપણા કરનાર જીવ) સંવિગ્નભાવિતોને અને લુબ્ધકદષ્ટાંતભાવિતોને શુદ્ધ ઉંછ કહે છે.- એ પ્રકારના આના પર્યાલોચનથી=બૃહત્કલ્પભાષ્ય ગાથા-૧૬૦૭માં કહેલ કથનના
.....