________________
9
ટીકા :
કૂપદૃષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૧
अत्र च भगवतश्चत्वारो मूलातिशयाः प्रतिपादिता: । तथाहिमहावीरमित्यनेन -
विदारयति यत्कर्म, तपसा च विराजते ।
तपोवीर्येण युक्तश्च, तस्माद्वीर इति स्मृतः । । १ । । इति
इति निरुक्तात्सकलापायमूलभूतकर्मविदारणक्षमतपोवीर्यविराजमानत्वाभिधानादपायापगमातिशय: १, त्रिदशेन्द्रनमस्कृतमित्यनेन पूजातिशयः २, महाभागमित्यनेन ज्ञानातिशयः प्रतिपादितः ३, वचना- तिशयश्च सामर्थ्यगम्य કૃતિ ૪ ।।
ટીકાર્ય :
અત્ર ......અપાયાપામાતિશયઃ ૨, અને અહીં=મૂળ ગાથા-૧માં, ભગવાનના ચાર મૂળ અતિશયો પ્રતિપાદન કરાયા, તે આ પ્રમાણે -
વિલારવતિ..... સ્મૃતઃ' ।। એ શ્લોકમાં કહેલ ‘વીર’ શબ્દની વ્યુત્પત્તિથી, સકળ અપાયના મૂળભૂત એવા કર્મના નાશ માટે સમર્થ એવા તપ અને વીર્યથી વિરાજમાનપણાનું=શોભાયમાનપણાનું, અભિધાન હોવાથી, ‘મહાવીર’ એ પ્રકારે શબ્દ વડે અપાયાપગમાતિશય કહેલ છે.
‘વિવાતિ.....સ્મૃત:' ।।।। એ શ્લોકનો અર્થ આ પ્રમાણે છે -
જે કારણથી કર્મનું વિદારણ કરે છે અને તપથી શોભે છે અને તપ અને વીર્યથી યુક્ત છે, તે કારણથી ‘વીર’ એ પ્રમાણે કહેવાયેલ છે.
ભાવાર્થ :
મૂળગાથામાં ‘મહાવીરસ્વામીને નમસ્કાર કરીને' એમ કહ્યું, એ શબ્દ વડે ભગવાનનો અપાયાપગમાતિશય કહેલ છે; કેમ કે ‘વીર’ શબ્દમાં ‘વી’ શબ્દ વિદારણ અર્થમાં છે અને ‘૨’ શબ્દ રા=શોભવું, એ અર્થમાં છે. તેથી ‘વી૨’ શબ્દની વ્યુત્પત્તિ આ રીતે થાય છે
