________________
૧૪૮
ઉપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથા: ૧૩ અભાવકૂટ સંબંધથી છે. તેથી જે ક્ષણમાં તીર્થકરત્વની પ્રાર્થના કરાય છે, તે ક્ષણનો જ જીવનો ઔદયિકભાવ કે ક્ષાયિકભાવ ગ્રહણ કરીને વૈશિસ્ય ગ્રહણ કરવાનું છે, અન્ય નહિ. તે બતાવવા માટે તે તે વ્યવધાનઅભાવકૂટ સંબંધ ગ્રહણ કરેલ છે.
અહીં તતુતદ્રવ્યવધાનઅભાવકૂટને બદલે વ્યવધાનઅભાવ માત્ર ગ્રહણ કરવામાં આવે તો જે જીવને દસ વર્ષ પહેલાં ઔદયિકભાવનું આકર્ષણ થયું અને અત્યારે તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના કરે છે, તેમાં પંદર વર્ષનું વ્યવધાન નથી. તેથી પંદર વર્ષને ગ્રહણ કરીને વ્યવધાનઅભાવની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેના વારણ માટે તત્ત વ્યવધાનઅભાવકૂટ સંબંધ ગ્રહણ કરેલ છે. તેથી જે ક્ષણમાં તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના કરે છે, તે જ ક્ષણમાં વર્તતું, ઔદયિકભાવનું આકર્ષણ કે ક્ષાયિકભાવનું આકર્ષણ ગ્રહણ કરીને વૈશિસ્ત્ર પ્રાપ્ત થાય છે.
ઉત્થાન :
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે, સામાનાધિકરણ્ય સંબંધ અને તત્તદ્રવ્યવધાનઅભાવકૂટ સંબંધ, એ બે સંબંધથી ઔદયિકભાવની પ્રાર્થનાથી વિશિષ્ટ તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના નિદાન છે, અને ક્ષાયિકભાવની પ્રાર્થનાથી વિશિષ્ટ તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના અનિદાન છે, ત્યાં કોઈને શંકા થાય છે, કોઈ એક જીવને ઉપરોક્ત બે સંબંધથી સમૂહાલંબન ઈચ્છા થાય, તો એ પ્રાર્થના નિદાન કહેવાશે કે અનિદાન કહેવાશે?
આશય એ છે કે, એક જ કાળમાં કોઈને તીર્થકરની સમૃદ્ધિ અને તીર્થકરોના સાયિક ગુણો એ બેનું સમૂહાલંબન લઈને તીર્થંકર થવાની ઈચ્છા થઈ, તો તે ઈચ્છા નિદાન પણ કહી શકાશે અને અનિદાન પણ કહી શકાશે, તો ત્યાં શું કહેવું ઉચિત છે? તેથી કહે છે – ટીકાઃ
समूहालम्बनेच्छायां तु मानाभावो, भावे वाऽऽस्तां निदानत्वाऽनिदानत्वे अव्याप्यवृत्तिजाती, इत्यादि प्रमाणार्णवसंप्लवव्यसनिनां गोचरः पन्थाः । ટીકાર્ય :
સમૂહાતમ્પનેઋાથ .. N | વળી, સમૂહાલંબન ઈચ્છામાં માનાભાવ=પ્રમાણનો અભાવ છે, અથવા તો ભાવમાં સમૂહાલંબન ઈચ્છાના સભાવમાં, લિદાનત્વ-અનિદાતત્વ અવ્યાપ્યવૃત્તિ જાતિ થાઓ ! ઈત્યાદિ પ્રમાણરૂપ
