Page Text
________________
૯૮
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથા : ૧૧ પરિણામ પુણ્યબંધનું કારણ છે, પરંતુ દ્રવ્યસ્તવ એકાંતે પુણ્યબંધનું કારણ છે, તેવું સ્વીકારી શકાય નહિ એમ દુર્વાદી કહે છે તેનું નિરાકરણ ર્તન થી જે કથન કર્યું તેનાથી થાય છે અને તેને જ પુષ્ટ કરવા માટે “યા સામા .... ડડપ સુધી હેત કહ્યો, તેનો ભાવ આ પ્રમાણે છે –
યોગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે, સકામનિર્જરા મુનિને જ થાય છે. વસ્તુતઃ દેશવિરતિધર, અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ કે અપુનબંધક જીવ પણ સકામનિર્જરા કરે છે, આમ છતાં, ઉત્કૃષ્ટ સકામનિર્જરા મુનિ જ કરે છે, તેને સામે રાખીને આ કથન કહેલ છે. અને યોગશાસ્ત્રના
યા સામા મનામું, ઈત્યાદિ કથનની જેમ ભગવતીમાં પણ ઉત્કૃષ્ટ અકર્કશવેદનીયબંધ મુનિઓને જ હોય છે, દેવોમાં નહિ, એવું વચન દેવોમાં ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારના અકર્કશવેદનીય કર્મબંધનો નિષેધ કરે છે.
વસ્તુતઃ અઢાર પાપસ્થાનકો કર્કશવેદનીય કર્મબંધનાં કારણો છે. તેમાંથી મિથ્યાત્વશલ્યના વિગમનના કારણે સમ્યગ્દષ્ટિ દેવોને કર્કશવેદનીય કર્મબંધનો અભાવ છે, તો પણ મુનિને જેવો ઉત્કૃષ્ટ અકર્કશવેદનીયનો બંધ છે, તેવો ઉત્કૃષ્ટ અકર્કશવેદનીયનો બંધ દેવોને નથી. તેને સામે રાખીને જ ભગવતીસૂત્રના આલાપકમાં દેવોને અકર્કશવેદનીય કર્મબંધનો નિષેધ કરેલ છે. અને જો આવું ન માનો તો દેવો જે ભગવાનનાં વંદન અને ભગવાનના ગુણોનું ઉત્કીર્તન કરે છે, તેને પણ કર્કશવેદનીય કર્મબંધનું કારણ માનવું પડે, અને જો આ રીતે પૂર્વપક્ષી સ્વીકારે તો એ પ્રાપ્ત થાય કે, દ્રવ્યસ્તવમાં હિંસાને કારણે કર્કશવેદનીય કર્મ બંધાય છે એમ પૂર્વપક્ષી સ્થાપન કરે છે અને તેથી તો દેવો પણ જ્યારે ભગવાનને વંદન અને ભગવાનના ગુણોનું કીર્તન કરે છે, ત્યારે કોઈ હિંસા નથી, આમ છતાં, દેવોને કર્કશવેદનીય બંધાય છે, તેમ માનવું પડે, તેથી કર્કશવેદનીય બંધનું કારણ પૂજા છે તેમ સ્વીકારીએ તો દેવોની વંદન ક્રિયા કે ગુણોત્કીર્તનની ક્રિયા પણ દ્રવ્યસ્તવની જેમ જ કર્કશવેદનીય બંધનું કારણ થવાથી અકર્તવ્યરૂપે સ્થાપન થાય. આ પ્રમાણે સુબુદ્ધિવાળાએ વિચારવું. વિશેષાર્થ :
મુનિઓ કેવળ મોક્ષના અર્થી છે અને તેથી જ મોક્ષના ઉપાયભૂત સંયમયોગોમાં પૂર્ણ યત્નવાળા છે, તેથી જ અસંયમના પરિણામકૃત ભૂતકાળમાં જે કર્મ બાંધ્યાં છે, તે સર્વનું નિર્જરણ મુનિને થાય છે. આવી વિશિષ્ટ નિર્જરા મુનિને જ થાય છે, જ્યારે દેશવિરતિધર જે દેશવિરતિનું પાલન કરતો હોય, અને અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ જીવો ભગવાનની ભક્તિ આદિ કરતા હોય તો પણ સંપૂર્ણ નિરવદ્ય પરિણામવાળા નથી, તેથી નિરવદ્ય
| SR No. | 022220 |
| Book Title | Kupdrushtant Vishadikaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 172 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |