________________
૫
અ: જો 'તઃકરણમાંથી અસ્થિરતારૂપી પવનને પ્રગટ કરીશ, તેા તું સમાધિરૂપ ધર્માંનાં વાદળાની ઘટાને વિખેરી નાખીશ.
ભાવા : જેમ આકાશમાં વાદળા પવન રહિત સખ્ત ગરમીથી બંધાય છે . અને પવનરહિત ગરમીથી વરસે છે, તેમ સમાધિ પણ ચંચળતા રહિત ખાદ્ય અનુષ્ઠાનાથી પ્રગટે છે અને તે સમાધિ જેનાથી સ ́પૂર્ણ આત્મપ્રકાશ (કેવળજ્ઞાન) પ્રગટે તેવા ધર્મીને (શુકલધ્યાનને) આત્મામાં પ્રગટ કરે છે. આ સમાધિ ચિત્તની સ્થિરતારૂપ છે. પવનથી વાદળા વિખરાઈ જાય તેમ અસ્થિરતાથી તે સમાધિ નાશ પામે છે અને પરિણામે તેનાથી પ્રગટ થનાર ધ મેઘ (વાદળા) વિખરાઈ જાય છે. તેથી આત્મપ્રકાશ કે જે સજ્ઞતારૂપ કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ છે તે અટકી જાય છે. શાસ્ત્રની પરિભાષામાં આ ધ`મેઘની વ્યાખ્યા નીચે પ્રમાણે છે.
મહાત્મા પત ંજલી ઋષિ આ સમાધિના ૧–સંપ્રજ્ઞાત અને ૨-અસંપ્રજ્ઞાત એમ બે પ્રકારો કહે છે. તેમના મતે ચિત્તની સંકિલષ્ટ (અશુદ્ધ) વૃત્તિઓને અભાવ તે પહેલી સ ંપ્રજ્ઞાત સમાધિ છે અને સંકિલષ્ટ અસલિષ્ટ સ વૃત્તિના અભાવ તે ખીજી અસ’પ્રજ્ઞાત સમાધિ છે. ધમ મેઘ સમાધિ એ સંપ્રજ્ઞાત સમાધિની સર્વાંત્કૃષ્ટ અવસ્થા છે.
જૈન તત્ત્વજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ ક્ષપકશ્રેણવાળાનું કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્તિ પૂર્વ નુ શુકલધ્યાન તે સંપ્રજ્ઞાત સમાધિરૂપ છે, કારણ કે તેમાં સકિષ્ણવૃત્તિઓના નિરોધ હાય છે અને કેવળ
