________________
પરના વિવેક આવશ્યક છે, અનિવાય છે. તેના અભાવે જ જીવ સ'સારની વિવિધ યાતનાએથી પીડાય છે. દરિદ્રને ત્યાં સુધી જ દ્વીનતા પીડે છે કે પોતાના ઘરમાં રહેલા અખૂટ ખજાને તેણે જોયેા નથી, એમ જીવને ત્યાં સુધી જ દીનતાનું દુઃખ છે કે તેણે પોતાના અન ંત શાશ્વત ગુણોરૂપ પૂર્ણ` ખજાનો જોયા નથી. એ ગુણાનું ભાન થયા પછી પર-બાહ્ય પદાર્થોની ઇચ્છા જ થતી નથી અને ઇચ્છાના અભાવે દીનતા પણ થતી નથી.
पूर्यन्ते येन कृपणास्तदुपेक्षैव पूर्णता । पूर्णानन्दसुधा स्निग्धा, दृष्टिरेषा मनीषिणाम् ||५||
અર્થ : જે બાહ્ય ધન-ધાન્યાદિના ચેાગે કૃપણ પુરુ ષેક પૂર્ણ થાય છે, તે ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય પદાર્થાની ઉપેક્ષા, એ જ જ્ઞાનીઓને પૂર્ણતા છે. એવી પૂર્ણતાના આન ંદરૂપ અમૃતથી ભી'જાયેલી દ્રષ્ટિ તત્ત્વજ્ઞાનીઓની હાય છે.
ભાવાથ : અજ્ઞાની કૃપણ પુરુષા ધન-ધાન્યાદિ બાહ્ય વસ્તુની પ્રાપ્તિથી તૃપ્તિ માને છે, મેળવ્યાના આનંદ અનુભવે છે અને વસ્તુના વિયાગ થતાં અતિ ઘણાં દુ:ખાથી પીડાય છે. એ દુઃખોથી પૂર્વ ભાગવેલા આનદ તે અતિ અશ્પતર હાય છે, એવું જાણનાર જ્ઞાની પુરુષ તે ધન-ધાન્યાદિની ઉપેક્ષામાં જ પૂર્ણતાના અપૂર્વ આનંદઅનુભવે છે. તત્ત્વજ્ઞ પુરુષાની દૃષ્ટિ આવી પૂતાના આનંદ રૂપ અમૃતથી સીંચાયેલી (રાગ-દ્વેષાદિ રાગેાથી રહિત નિર્વિકારી) હાય છે.
