________________
૨૪
કર્મના ખેલ જોઈને હર્ષ કે ઉગ ધારણ કરતું નથી, પણ સર્વ અવસ્થામાં પિતાના આત્માને સદા સમભાવમાં રાખવા પ્રયત્નશીલ રહે છે. હરહાલતમાં સમભાવને ધારણ કરે તે કર્મને હણવાને શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે. આ અષ્ટકને એ મુખ્ય સાર છે. (૨૨) ભવદુગાષ્ટક
કર્મ વિપાકનું ચિંતન કરતે જ્ઞાન સંસારથી ઉદ્વિગ્ન થાય છે અને સર્વ પ્રયત્ન સંસારસમુદ્રને તરી જવાના ઉપાયને તે ઈચ્છે છે, તેથી કર્મવિપાકચિન્તનાષ્ટક પછી ભઢેગાષ્ટક કહ્યું છે.
જ્યાં જન્મ છે, જરા છે, રોગ છે, શક છે, સંતાપ છે, રાગ છે, તેષ છે, ક્રોધ છે, દ્રોહ છે, ઈર્ષ્યા છે, અસૂયા છે, અજપ છે, અનિશ્ચિતતા છે, પારાવાર પરાધીનતા છે અને અંતે મરણ છે, તેનું નામ સંસાર છે. સમજુ માણ સને આ સંસાર ભયંકર કેદખાના જે ભાસે છે. કેદીને ગમે તેવું સ્વાદિષ્ટ ભેજન આપવામાં આવે પણ તે તેને સ્વાદિષ્ટ લાગતું નથી, કારણ કે તેને બંધનનું દુઃખ છે. ભવના બંધન વિષે પ્રીતિ એટલે પિતાની બેડીને જ મજબૂત કરવા જેવું અવિચારી કૃત્ય.
આ અષ્ટક ભવના બંધનને ફગાવી દેવા અને આત્માને ભવબંધનથી મુક્ત કરવાની પ્રબળ પ્રેરણા આપે છે.
