________________
૧૫
આ અષ્ટક કહે છે કે આત્મ સ્વભાવની પરિણતિમાં વિનભૂત સર્વ પ્રવૃત્તિઓ અને વૃત્તિઓને ત્યાગ કરે. (૯) ક્રિયાષ્ટક :
ભલે ઔદયિકભાવરૂપ બાહ્ય સંબંધોને ત્યાગ કરવામાં આવે પણ લાપશમિક ધર્મની પ્રાપ્તિ અને તેની સ્થિરતા માટે કિયા અનિવાર્ય છે. ક્રિયા વિના તે શક્ય નથી. માટે ત્યાગાષ્ટક પછી કિયાટક કહેવામાં આવ્યું છે.
જ્ઞાનશિયાખ્યાં ક્ષઃ ” અર્થાત્ સમૃગજ્ઞાન અને ક્રિયાને સુમેળથી જીવ શિવપદને પામે છે. જ્ઞાન એ આંખ છે, કિયા એ પગ છે. આંખ દેખાડવાનું કામ કરે છે, પગ પહોંચાડવાનું કામ કરે છે. જ્ઞાનથી પદાર્થ જોઈ શકાય છે, ક્રિયાથી તેને પામી શકાય છે. જ્ઞાન એના સ્થાને જેટલું ઉપકારક છે, તેટલી જ ઉપકારક કિયા એના સ્થાને છે. શાસ્ત્રો દીપકધર્મ બજાવે છે, કિયા મિત્રધર્મ બજાવે છે.
જ્ઞાન મુજબની ક્રિયા કરવાથી જ જ્ઞાન પરિણત થાય છે, અને નહિ કરવાનાં કાર્યો કરતા અટકી જવાને અધ્ય. વસાય ઉત્પન્ન થાય છે. એટલે જ દહેરાસર જવું, જિનભક્તિ કરવી, ચૈત્યવંદન કરવું તેમ જ જિનેન્દ્ર સર્વ અનુઠાનમાં અપૂર્વ વલલાસપૂર્વક ભાગ લે તેમાં જ જાણપણાની સાર્થકતા છે.
ધર્મક્રિયા કરતાં કરતાં જ આત્મા એના સ્વરૂપમાં સક્રિય બને છે.
