________________
[ ૨૬ ]
આત્મધરસાયનમ તે તમે સ્પર્શમણી–પારસમણિ બની જશે માટે સ્પર્શને ન્દ્રિયને કાબૂમાં રાખે. ૮. (૧) રસનેન્દ્રિય – क्षणं बुध्यतां जिवया यत् कृतं तत् ,
____तया दुष्टया दुर्गतो मङ्गुसूरिः। तथा शैलकाचार्यवर्योऽथ मीनતતો રક્ષળીયા નિવાગોડણી
* भुजङ्गप्रयातम् ભાવાર્થ-રસનેન્દ્રિય નિરોધ
એક ક્ષણ વિચાર કરે ! જીવાએ શું કર્યું છે ! એ દુષ્ટ જીભ લડીને જેરે જ મંગુસૂરિ દુર્ગતિના ભાગી બન્યા અને શિલભાચાર્ય દુઃખી થયા. વળી માછલી પણ રસલાલસાથી મૃત્યુ પામે છે. આવી કટુ પરિણામી રસનાને જાણ્યા પછી તેને વશમાં રાખવી પણ તેને વશ ન થવું. વિશદાર્થ–
કેઈ પણ જીવ જન્મ ધારણ કરે ત્યારથી માંડી પ્રત્યેક સમયે આહારના પુદ્ગલેને ગ્રહણ કરે છે, આમ તે ખા... ખા..... જ કરે છે. આહારના ત્રણ પ્રકાર માહાર, ઓજાહાર અને કવલાહાર, આ ત્રણ આહારમાંથી સામાન્ય રીતે પ્રાણ ગર્ભમાં હોય તે વખતે જે આહાર કરે તે એજાહાર, ચાલુ રીત-સર્વ સમયે ગ્રહણ કરે તે માહાર, અને અન્નાદિને ગ્રહણ કરે તે કાલાહાર, જે આપણે સૌ આહારમાં * भुजङ्गप्रयातं भवेद्य चतुर्भिः ।
