________________
વિશદાર્થ સહિત-લોક ૪ કીધત્યાગ [ ૧૧ ] હોત તે શું થાત? ફોધ કરવાથી શું શું ફાયદા થયા? ક્રોધના આશ્રયથી કોને સુખ–શાંતિ સાંપડ્યા છે? અને તેના આશ્રયથી અનર્થોની વણ નોતરી વણઝાર પિતાના આંગણે કેણે નથી ઉતારી ? તે પૂછ્યું? પેલા ચંડકૌશિકને. ક્રોધ કરે કે ન કરે તેનો અભિપ્રાય–ઓલા અગ્નિશર્મા પાસેથી સવિસ્તર જાણે! પછીથી જે કરવું હોય તે કરે ? અરે? ચંડકૌશિક કે અગ્નિશર્મા સુધી જવાની કયાંય જરૂર નથી, આપણા જ જીવનમાં જુઓ ને? તપાસો ને? ક્રોધ કેટલો ફળદાયી કે હિતકારી છે. અમસ્તો કોઈને સર્વભક્ષી અગ્નિનો જોડીદાર બનાવ્યું હશે, મહર્ષિઓએ.
વર્ષોના જીવનના ઘનિષ્ઠ સંબંધને ક્ષણવારમાં તેડી નાંખનાર-ક્રોધને આપણે કે કહીશું. આવા આવા ક્રોધના જેટલા ઓળખ–પત્ર લખીએ તેટલા ઓછા છે. માટે ક્રોધને ત્યાગ કરે, ક્ષમા અને સમતાના સહવાસી બને ?
દુર્ગતિમાં જવું નથી ને! દુર્ગતિ તો અગ્નિ છે, જેમ અગ્નિમાં ઘી પડે એટલે એ વધે જ. એ જ પ્રમાણે ક્રોધ આવે એટલે દુર્ગતિની પરંપરા–જવાળા વધે જ. સંસારમાં ભયંકર મેહનું સામ્રાજ્ય છે, તેનાં પાયા મજબૂત રાખનારકરનાર ક્રોધ છે. જે મેહના સામ્રાજ્યમાંથી નીકળી જવું હોય તો ક્રોધની દસ્તી દૂર કરવી જ રહી. સારા સારા સંબંધે એમને એમ બંધાતા નથી. સારા સંબંધો બધાને ગમે છે. એના મીઠા ફળ મીઠા લાગે છે પણ ક્રોધની કડવાશ બધું બગાડી મૂકે છે. વિરોધ વધી જાય છે. સંબંધ
