________________
વિશદાર્થ સહિત–લેક ૨૫ અપરિગ્રહવ્રત [ ૧૩૫ ] જે મમતા છે તે જ પરિગ્રહ, મૂચ્છથી જીવને ઘણી જ હાનિ થાય છે. જરૂરીઆત કરતા વધુ વસ્તુ રાખવી અને તેની ઉપરની મૂછ, મમત્વ તે જીવને મારે છે. જે વસ્તુ–પદાર્થ આપણે નથી અને આપણે માન્ય તે મમત્વ. વસ્તુ આપણી નથી એટલે આપણું પાસે રહેશે તે નહિં જ. કાં તે આપણે તેને મૂકીને ચાલ્યા જશું અથવા તે આપણને મૂકીને ચાલી જશે. તે બને પ્રસંગે દુઃખ થવાનું. તે દુઃખ કોણે કરાવ્યું? મમતાએ જ ને ! અને તે વસ્તુ ઉપર, આપણે મમત્વ બુદ્ધિ ન રાખી હેત તો દુઃખ થાત? ન જ થાત.
શાસ્ત્રકારોએ તે નરકના ચાર કારણોમાં મહાપરિગ્રહને પણ એક કારણ કહ્યું છે. મહારંભ, મહાપરિગ્રહ, માંસભક્ષણ ને પંચેન્દ્રિય જીવને વધ. આ ચાર કારણે જીવ નરકમાં જાય. જીવને સંસારના આધિ-વ્યાધિ ને ઉપાધિના તાપથી મુક્ત થવું હોય, સંસારસાગરને પાર કરી શિવનગરમાં જવું હોય તે સર્વ પ્રથમ પરિગ્રહ-મમતાને ત્યાગ કરવો જ પડશે. પરિગ્રહ એટલે ધનને સંગ્રહ. એમ નહિં પણ તેના નવ પ્રકાર છે. ૧ ધન-લક્ષમી, પિસા વગેરે, ૨ ધાન્ય-અનાજ, ખાદ્યસામગ્રી, ૩ ક્ષેત્ર-ખેતર, જમીન વગેરે, ૪ વાસ્તુ-ઘર, દુકાન વગેરે, ૫ રૂ-ચાંદી વગેરે, ૬ સુવર્ણ-સેનું વગેરે, ૭ કુય-સેના ચાંદી સિવાયના, ત્રાંબુ, પિત્તળ, કાંસુ વગેરે ધાતુના પાત્ર વાસણ આદિ ૮ દ્વિપદ-દાસ દાસી વગેરે, ૯ ચતુષ્પદ-ગાય, ભેંસ, ઘેડા, બળદ વગેરે.
આ સર્વ પરિગ્રહ છે. પરિગ્રહ સુખ-શાન્તિમાં પણ
