________________
[ ૯૬ ]
આત્મખેાધરસાયનમ્
ખીલેલી સધ્યાને જોઈ છે? તે સમયે રંગેાની ઉજાણી કરવા વાદળા દોડધામ કરી રહ્યા હાય છે, છૂટે હાથે વાપરા તેાયે કદીયે ન ખૂટે એવા અનેકવિધ રંગાના કુંડા રેળાતા હાય છે તેમાંથી ભાતભાતનાં ચિત્ર જન્મે તે વિખરાય. આ દૃશ્ય એટલું બધુ મનમેાહક હાય છે કે આપણને થાય કે અસ, મટકું માર્યા વગર જોયા ને જોયા જ કરીએ. આંખને જરીએ તૃપ્તિ ન થાય એવા દૃા ઊભરાતા હેાય છે. હવે એ જ દૃશ્ય વિરતિની આંખે જોશેા તા એ રંગબેરંગી દૃશ્યામાં નેસ'સારના ભાગવિલાસમાં કાંઈ અન્તર નહિં દેખાય. આપણી ચર્મચક્ષુથી જે કાંઈ દેખાય છે, તે બધું પેલા વાદળાના રંગ જેવુ' જ નશ્વર ને ક્ષણજીવી છે. કહ્યું છે કે
अनित्यं संसारे भवति सकलं यन्नयनगम् |
પછી એ ઇન્દ્ર કે ચક્રવતિની ટોચની સુખ-સમૃદ્ધિ અને વિશાળ વૈભવ હાય કે રકની ઝૂંપડી હાય બધુંએ ચમકદાર ચપલ વિજળી જેવુંજ વિનશ્વર.
प्रसरति विषयेषु येषु रागः परिणमते विरतेषु तेषु शाकः । त्वयि रुचिरुचिता नितान्तकान्ते ! रुचि परिपाकशुचामगोचरोऽसि || १ ||
જે શબ્દાદિ વિષયામાં રાગ થાય છે તે જ વિષયા જ્યાંરે દૂર થાય છે ત્યારે શાક થાય છે. એટલે વિષયાના રાગની સાથે શાક અવશ્ય' ભાવી છે જ. એ જ રાગપરમાત્માની સાથે કર્યાં હાય તા કદીયે શાક આવે જ નહિં, કારણ કે પરમાત્મા શાશ્વત છે—શાક રહિત છે. પરમાત્મા સ્વરૂપ વિષયના વિયાગ થવાના જ નથી એટલે શેક પણ
