________________
છે, તે કષાયોનો ક્ષમા, નમ્રતા, સરળતા અને સંતોષના પ્રકર્ષથી નિગ્રહ ક૨વો જોઈએ. ૭૧
ઈન્દ્રિય પંચક :
स्पर्शनं रसनं घोणं, चक्षुः श्रोत्रं भवेदिति । इन्द्रियपञ्चकं ह्येत - द्दमितव्यं कदश्ववत् ॥७२॥
શ્લોકાર્થ : સ્પર્શન, ૨સન, ધ્રાણ, ચક્ષ, શ્રોત્ર આ પ્રમાણે
પાંચ ઈદ્રિયો છે. વક્ર અશ્વની જેમ એ પાંચેય ઈદ્રિયોનું દમન ક૨વા જેવું છે.
૭૨
હવે આ કષાયોના અને ઈન્દ્રિયોના નિગ્રહથી જ આરાધી શકાય એવો સત્તર પ્રકારનો સંયમ, બે રીતે જણાવાય છે.
निग्रहस्तु कषायाणां, पञ्चेन्द्रियनिरोधश्च,
गुप्तीनां त्रितयं तथा । व्रतानां पञ्चकं पुनः ॥७३॥
सप्तदशप्रकारोऽयं, संयमो नियमेन हि। आराध्य आदरात् साध्य- मतिभि र्यतिभिस्सदा ॥७४॥
શ્લોકાર્થ : ૪ કષાયોનો નિગ્રહ, ૩ ગુપ્તિઓ, ૫ ઈદ્રિયોનો
નિરોધ અને વળી પાંચ મહાવ્રતો – આ પ્રમાણે એકત્ર કરતાં આ ૧૭ પ્રકા૨નો સંચમ સાધ્ય (મોક્ષ)માં મતિવાળા યતિઓએ હંમેશા આદરપૂર્વક આરાધવા યોગ્ય છે.
૭૩-૭૪
૨૩
