________________
ભાવમાં સ્થાપન, અથવા આત્મભાવમાં લીન એવું મન, તેને મનોગુપ્તિ કહેવામાં આવી છે. ૧૨
मौनस्यालम्बनं यत्तु, संवृत्तिरथवा वाचो,
संज्ञादिपरिहारतः । વાણદિતા પુર્થઃ રૂા.
શ્લોકાર્થ : સંજ્ઞા (ઈશાશ) વગેરેના પરિહારપૂર્વક જે મૌન
ધારણ કરવું તેને પંડિતોએ વચનગુપ્તિ કહેલી છે. અથવા વાચના-પૃચ્છના વિગેરે સ્વાધ્યાય સમયે મુહપત્તિના ઉપયોગાદિપૂર્વક બોલવું તે પણ વચન ગુપ્તિ કહેલી છે.
- ૧૩
परीषहोपसर्गेषु, कायोत्सर्गजुषो यतेः । नैश्चल्यं वपुषो यत् सा, कायगुप्ति निगद्यते ॥१४॥
શ્લોકાર્થ : કાયોત્સર્ગથી (કાયનિરપેક્ષતા રૂપત્યાગ) યુકત
સાધુને પરીષહ – ઉપસર્ગ વગેરેના પ્રસંગમાં જે કાયાની નિશ્ચલતા હોય છે તે કાયગુપ્તિ કહેવાય છે.
૧૪
સ્વાપોવેશનીતિન - નિક્ષેપરમાષિા. स्वाच्छंद्यविकला चेष्टा, कायगुप्तिर्मतान्यथा ॥१५॥
શ્લોકાર્થ : સુવું, બેસવું, ગ્રહણ કરવું, મૂકવું, ચાલવું વિગેરે
પ્રવૃત્તિઓમાં સ્વચ્છંદતા (ભગવાનની આજ્ઞાના ઉલ્લંઘનરૂપ) રહિત જે ચેષ્ટા ક૨વી તેને પ્રકારાંતથી કાચગુપ્તિ માનેલી છે. ૧૫
