________________
-
-
~*~-
-
--
(श्लो. ३०-३१) * गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः *
[૭૭] “વોનિઃ સમતાબેતાં, પ્રાણ વન્ધતતમિવ | सदाचारमयीमस्यां, वृत्तिमातन्वतां बहिः ॥१॥ ये तु योगग्रहग्रस्ताः, सदाचारपराङ्मुखाः ।
एवं तेषां न योगोऽपि, न लोकोऽपि जडात्मनाम् ॥२॥" इति ॥३०॥ तस्माद् यत्करणीयम्, तदाह -
तस्मादावश्यकैः कुर्यात्, प्राप्तदोषनिकृन्तनम् । यावल्लाप्नोति सद्ध्यानमप्रमत्तगुणाश्रितम् |३१||
– ગુણતીર્થ મનોરથો (સર્વપ્રકારેT-) બધી જ રીતે અવશ્ય કરવા જોઈએ. પણ, (૧) ગૃહસ્થ છે કર્તવ્ય વગેરેનો, કે (૨) સાધુએ છે આવશ્યક વગેરેનો ત્યાગ કરવો જોઈએ નહીં. (એ બધાનું પણ આદરપૂર્વક પાલન કરતા રહેવું જોઈએ...) અથવા – “પ્રાણપ્રૌઢાપ્રમત્તાસ્થાની.....” ઇત્યાદિનો પંક્તિનો અર્થ આવો પણ થાય કે, પ્રાપ્ત – પ્રૌઢ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકને વશ (અર્થાત્ તેને કારણે) પરમાત્મતત્ત્વ-સંવિત્તિના મનોરથો કરવા. (અર્થાત્ મને સાતમું ગુણઠાણું મળે અને તેના પ્રભાવે પરમાત્મતત્ત્વનું સંવેદન થાય – તેવા મનોરથો કરવા...)
આ વિષયમાં કહ્યું છે કે –
પ્રથમ શ્લોકઃ યોગી પુરુષો કલ્પલતાની જેમ આ સમતાને પામીને, એ સમતાની સુંદર ભાવધારામાં રહેલા એવા તેઓ, બહાર સદાચારમય (8ષકર્મ કે ષડાવશ્યકાદિરૂપ) પ્રવૃત્તિને અવશ્ય કરો.
દ્વિતીયશ્લોકઃ વળી યોગના આગ્રહથી ગ્રસ્ત થયેલા જે પુરુષો સદાચારથી પરામુખ થઈ જાય છે, તેઓ (નિરાલંબનધ્યાનાદિરૂપ) યોગને તો પામતા નથી. અને આગળ વધીને તેવા જડ જીવો લોકને પણ પામતા નથી. (અર્થાત્ લોકમાં આદરણીય પણ બનતા નથી.)
તેથી છઠે ગુણઠાણે રહેલા મુનિભગવંતે કયા કાર્યો કરવા યોગ્ય છે, એ બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
- પ્રમત્તસંયતે રહેલા શ્રમણોનું કર્તવ્ય છે શ્લોકાઈ ? તેથી જ્યાં સુધી અપ્રમત્તગુણઠાણે રહેલું એવું શ્રેષ્ઠ ધ્યાન (સાધુ) ન પામે, ત્યાં સુધી આવશ્યકો દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલા દોષોનો ક્ષય કરતો રહે. (૩૧)
