________________
•૦ જ
(સ્નો. ૬-૭) એ ગુર્નવિવેવનાવર્તિત: ક
[૨૨] मादिकमपि यन्मिथ्यात्वं तद्वयक्तमेव, अपरं तु यदनादिकालं यावन्मोहनीयप्रकृतिरूपं मिथ्यात्वं सद्दर्शनरूपात्मगुणाच्छादकं जीवेन सह सदाऽविनाभावि भवति, तदव्यक्तं થ્યિાત્વિમતિ દ્દા अथ मिथ्यात्वस्य गुणस्थानकत्वमाह -
अनाघव्यक्तमिथ्यात्वं, जीवेऽस्त्येव सदा परम् ।
व्यक्तमिथ्यात्वधीप्राप्ति-र्गुणस्थानतयोच्यते ||७|| व्याख्या-अनादि च तदव्यक्तं च अनाद्यव्यक्तम्, तच्च तन्मिथ्यात्वं च अनाद्यव्यक्तमिथ्यात्वं 'जीवे' प्राणिनि अव्यवहारराशिवर्तिनि 'सदा' सर्वदाऽप्यस्त्येव, परं व्यक्तमिथ्यात्वस्य-पूर्वोक्तस्वरूपस्य धी:-बुद्धिस्तत्प्राप्तिरेव गुणस्थानतयोच्यत इति ।
-- ગુણતીર્થ – “હું મુક્ત થઈ ગયો.' એવો અહેસાસ અનુભવનારાઓની બુદ્ધિ.
(૧૦) મુક્તમાં અમુક્તબુદ્ધિ : સર્વકર્મવિમુક્ત, અનંત ચતુષ્ટયસંપન્ન એવા મુક્ત આત્માઓને, કુતર્ક-કુવિકલ્પો દ્વારા “મુક્ત નથી' એવું માનવું તે... [સ્થાનાંગસૂત્ર ૧૦) ૭૩૪]
આ દશે પ્રકારનું જે મિથ્યાત્વ કહ્યું, એ બધું “વ્યક્તમિથ્યાત્વ' રૂપ જ સમજવું... હવે અવ્યક્તમિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ બતાવે છે –
જ (૨) અવ્યક્તમિથ્યાત્વ આ સ્વરૂપઃ અનાદિ કાળથી જીવની સાથે હંમેશા અવિનાભાવીરૂપે (Fછુટા ન પડવારૂપે) જોડાયેલી એવી જે મોહનીયકર્મની પ્રકૃતિરૂપ મિથ્યાત્વમોહનીય નામની કર્મપ્રકૃતિ છે, એ અવ્યક્તમિથ્યાત્વ” કહેવાય... આ મિથ્યાત્વ, આત્માના સમ્યગ્દર્શનરૂપ ગુણને ઢાંકનારું છે.
આ પ્રમાણે મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ બતાવીને, મિથ્યાત્વનો ગુણઠાણા તરીકે વ્યવહાર શી રીતે થાય? એ બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
મિથ્યાત્વનો ગુણસ્થાનકવ્યવહાર શ્લોકાર્ધ : અનાદિકાળથી જોડાયેલું અવ્યક્તમિથ્યાત્વ તો હંમેશા જીવમાં રહેલું જ છે. (માટે એને ગુણસ્થાનક તરીકે ન કહી શકાય) પણ વ્યક્તમિથ્યાત્વની બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થવી; એ જ ગુણસ્થાનરૂપે કહેવાય... (૭)
વિવેચનઃ અનાદિકાળથી આત્મા સાથે જોડાયેલું જે અવ્યક્તમિથ્યાત્વ છે, એ તો
