________________
–
૦
-
(શ્નો. ૨૩-રૂ૬) ગુર્નવિવેવનામતઃ ક.
[ ૨૬] – किन्तु 'सद्रूपात्मप्रसादात्' विद्यमानचिद्रूपात्मप्रसत्तितो 'दृगवगमगुणौघेन' सम्यग्दर्शनज्ञानगुणसमूहेन कृत्वाऽसारभूतसंसारात् सारभूता, 'निस्सीमात्यक्षसौख्योदयवसतिः' अनन्तातीन्द्रियानन्दानुभवस्थानम्, 'अनिःपातिनी' निपातरहिता 'मुक्तिः' सिद्धिः 'उक्ता' गदितेति રૂપી.
अथ पूर्षिरचितबहुशास्त्रेभ्यो गुणस्थानार्थसङ्गतश्लोकसङ्ग्रहेण प्रकरणो
द्धारमाह
*
-- ગુણતીર્થ
દુખસર્જક છે. તેવાને મોક્ષસુખ કહેવું તે વિપર્યાસદશા છે. (મોક્ષસુખ તો શાશ્વત સુખરૂપ છે. જ્યારે ભોગસુખ ક્ષણિક, તુચ્છ અને ઔપાધિક પરિણામરૂપ છે. એટલે તે બંને એકરૂપે માનવા એ અવિવેકનું પરિણામ છે.) ( આ પ્રમાણે સર્વજ્ઞભગવંતોને (૧) અત્યંતભાવરૂપ, (૨) જડતારૂપ, (૩) આકાશની જેમ વ્યાપકરૂપ, (૪) પુનરાવૃત્તિરૂપ, કે (૫) વિષયસુખરૂપ મોક્ષસુખ હોય તેવું માન્ય નથી.
પ્રશ્ન : તો સર્વજ્ઞભગવંતના મતે મોક્ષનું સ્વરૂપ શું ?
ઉત્તરઃ સર્વજ્ઞભગવંતોના મતે મોક્ષનું સ્વરૂપ ત્રણ વિશેષણવાળું મનાયું છે. તે ત્રણ વિશેષણો આ પ્રમાણે સમજવા –
(૧) સારભૂત: વિદ્યમાન પોતાના જ્ઞાનરૂપ આત્માના પ્રસાદથી (શુદ્ધ આત્માના આત્મિક સામર્થ્ય ક્ષાયિક સમ્યગ્દર્શન, ક્ષાયિક કેવળજ્ઞાન વગેરે અનેક ગુણરૂપી રત્નોનો સમૂહ પ્રગટે... અને એટલે જ, અસાર એવા સંસાર કરતાં ગુણરત્નોથી તરબતર એવો મોક્ષ “સારભૂત” છે.
(૨) સુખાનુભૂતિરૂપ : અનંત=સીમાતીત એવાં અતીન્દ્રિય જ્ઞાનરૂપ જે બેજોડ આનંદ; તેને અનુભવવાનું શ્રેષ્ઠતમ સ્થાન એટલે જ મોક્ષ... શુદ્ધ આત્મચૈતન્યરૂપે પરિણમેલો આત્મા આવા શ્રેષ્ઠતમ સ્થાનનો ભોક્તા બને છે.
(૩) અનિપાતશીલ મોક્ષનું અવ્યાબાધ સુખ કદી વિનાશ પામનારું નથી, સદાસ્થાયી શાશ્વત છે.
આવો મોક્ષ સર્વજ્ઞભગવંતો દ્વારા કહેવાયો છે.
હવે પ્રાચીન મહર્ષિઓએ રચેલા અનેક શાસ્ત્રગ્રંથોમાંથી, “ગુણસ્થાનના પદાર્થ અંગે જણાવેલા શ્લોકોનો સંગ્રહ કરી, આ “ગુણસ્થાનકક્રમારોહ' નામના પ્રકરણનો ઉદ્ધાર કર્યો છે; એ વાત બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી જણાવે છે –
