________________
-
૦
-
[ ૨૭૮]
શ્રીગુસ્થાનમારો (સ્નો. ૨૪-૨૫). व्याख्या-यः षण्मासाधिकायुष्कः सन् 'केवलोद्गम' केवलोत्पत्तिं 'लभते' प्राप्नोति, असौ समुद्घातं निश्चयेन करोति, 'अन्ये' षण्मासमध्यायुष्काः केवलिनः समुद्घातं कुर्वन्ति वा अथवा न कुर्वन्ति च, तेषां समुद्घातकरणे भजनैव, यदाह -
“છગ્ગાસી મેસે, ૩ખન્ને િવનં નાનું !
ते नियमा समुग्घाया, सेसा समुग्घाइ भइयव्वा ॥१॥" ॥१४॥ अथ समुद्घाताद् निवृत्तो यत्करोति, तदाह -
समुद्घातानिवृत्तोऽसौ, मनोवाक्काययोगवान् । ध्यायेद्योगनिरोधार्थं, शुक्लध्यानं तृतीयकम् ||१५||
-- ગુણતીર્થ .
વિવેચનઃ જેમાં છ મહિના કે તેનાથી વધુ આયુષ્ય હોય, તેવા જીવને જો કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય, તો તે કેવળજ્ઞાની નિશે સમુઘાત કરે જ. (અને તે સમુદ્રઘાત આયુષ્ય પૂર્ણ થવાને અંતર્મુહૂર્ણ બાકી હોય ત્યારે કરે... ત્યારબાદ તરત યોગનિરોધાદિની પ્રક્રિયા કરે.)
અન્યત્ર ભજના :
જે જીવોનું છ મહિનાની અંદરનું આયુષ્ય હોય, તે જીવો કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી કેવળી થયા બાદ સમુઘાત કરે અથવા ન પણ કરે. આમ સમુદ્યાત કરવામાં તેમની ભજના સમજવી.
આ વિશે શાસ્ત્રમાં જણાવ્યું છે કે –
છ મહિના કે તેનાથી અધિક આયુષ્ય બાકી હોય ત્યારે જેમને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું છે, તે જીવો નિયમા સમુદ્યાતવાળા છે... અને તે સિવાયના જીવો સમુઘાત અંગે ભજનાવાળા છે. (અર્થાત્ સમુદ્દાત કરે અથવા ન પણ કરે.)”
હવે સમુદ્યાત પૂર્ણ થયા પછી, તેનાથી નિવૃત્ત થયેલા કેવળજ્ઞાની મહાત્મા શું કરે ? તે બતાવવા ગ્રંથકારમહર્ષિ કહે છે –
- યોગનિરોધ તરફ પગલું એક શ્લોકાઈ સમુઘાતથી નિવૃત્ત થયેલા તે મન-વચન-કાયાના યોગવાળા કેવળી ભગવાન, ત્રણ યોગનો વિરોધ કરવા, ત્રીજું શુક્લધ્યાન ધ્યાવે છે. (૯૫)
-, છાયામિત્રમ (61) SHIRયુષ પે સત્પન્ન ચેષ વજ્ઞાનમ્ |
ते नियमात्समुद्घातिनः शेषाः समुद्घाते भक्तव्याः ॥१॥
