________________
[ ૭૧]
(સ્તો. રૂ૨) એ ગુર્નવિવેચનાવિસમત્વતઃ છે
- ~- - अथाप्रमत्तगुणस्थानमाह -
चतुर्थानां कषायाणां, जाते मन्दोदये सति ।
મવેvમાવદીનવાવપ્રમત્તો મહાવતી ||રૂા. व्याख्या-महाव्रतानि विद्यन्ते यस्यासौ महाव्रती साधुः, 'अप्रमत्तो' अप्रमत्तगुणस्थानस्थो भवति, कस्मात् ? 'प्रमादहीनत्वात्' पूर्वोक्तपञ्चप्रकारप्रमादरहितत्वात्, क्व सति ? 'मन्दोदये जाते सति' मन्दः अतीव्रविपाक उदयः अस्तित्वमात्रलक्षणो यत्रासौ मन्दोदयस्तस्मिन्मन्दोदये, केषाम् ? 'चतुर्थानां कषायाणां' संज्वलनाभिधानक्रोधादीनाम्
-- ગુણતીર્થ. સત્તા : છકે ગુણઠાણે ૧૩૮ ની સત્તા હોય... આ સત્તા ક્ષાયિકસમ્યક્તી ક્ષપકશ્રેણિવાળા જીવને સમજવી. બાકી તો બીજા જીવોને કર્મપ્રકૃતિના ૧૪૮ વગેરે સત્તાસ્થાનો પણ સંભવી શકે છે.
| ગુણસ્થાન | બંધ | ઉદય | સત્તા | પ્રમત્તસંયત
૮૧ | ૧૩૮ આ પ્રમાણે છઠ્ઠા ગુણઠાણાનું સ્વરૂપવર્ણન પૂર્ણ થયું.
(૭) અપ્રમત્તસ્રયતગુણસ્થાનક ' હવે ગ્રંથકારશ્રી સાતમા “અપ્રમત્તસંયત’ નામના ગુણઠાણાનું સ્વરૂપ બતાવે છે –
શ્લોકાઈ : ચોથા સંજ્વલન કષાયનો જ્યારે મંદ ઉદય થાય, ત્યારે મહાવ્રતસંપન્ન શ્રમણભગવંત પ્રમાદ વિનાના થવાથી “અપ્રમત્તયતિ' બને છે. (૩૨)
વિવેચનઃ સંજવલન નામના ચોથા કષાયરૂપ ક્રોધ-માન-માયા-લોભ એ ચાર કષાયો અને ઉપલક્ષણથી હાસ્યાદિ છે અને ત્રણ વેદરૂપ નવ નોકષાયો – આ બધાનો જ્યારે મંદ ઉદય થાય, ત્યારે પાંચ મહાવ્રતોથી યુક્ત સાધુ (૧) મદ્ય, (૨) વિષય, (૩) કષાય, (૪) નિદ્રા, અને (૫) વિકથા – એ પાંચ પૂર્વે કહેવા પ્રમાદોથી રહિત બને છે. અને તેથી જ ( પ્રમાદરહિત હોવાથી જો એ સાધુ અપ્રમત્તગુણઠાણે રહેલો બને છે.
આ જીવને ૧૪૮ માંથી સાયિકસમ્યક્ત હોવાથી દર્શનસપ્તકની સત્તા ન હોય અને ક્ષપકશ્રેણિ ચડવાનો હોવાથી મનુષ્યાય સિવાય બાકીના ત્રણ આયુની પણ સત્તા ન હોય. આમ ૧૦ પ્રકૃતિ વિના ૧૩૮ની સત્તા હોય.
૬૩
