________________
[૪૨] આ સર્વ થાય છે તેનું કારણ બહુ વિચારવા જેવું છે. આ જીવને પિતાનું શું છે અને પારકું શું છે, આત્મિક શું છે અને પૌગલિક શું છે તેનું ભાન નથી એટલે ભેદજ્ઞાન નથી. આ જ્ઞાન જ્યાં સુધી યોગ્ય રીતે થતું નથી ત્યાં સુધી સર્વ નકામું છે. એ જ્ઞાન વગર જીવ જેટલાં કહે તેટલાં માઠાં આચરણ કરે છે, પણ બિચારો સમજતો નથી કે
धर्मादधिगतैश्वर्या धर्ममेव निहन्ति यः । कथं शुभायतिर्भावी स स्वामिद्रोहपातकी ॥
જે ધર્મના પ્રભાવથી ઐશ્વર્ય પ્રાપ્ત કરે છે તેજ ઐશ્વર્યથી તેના ધણી ધર્મનો નાશ કરે છે ત્યારે તેનું સારૂં તે કેમ થાય? તે તે સ્વામીદ્રોડી છે અને મહાપાપી છે. આવી રીતે ધર્મને નાશ કરનાર સ્વામીદ્રોહ કરે છે અને સ્વામીદ્રોહ કરનાર આ ભવ અને પરભવમાં દુઃખી થાય છે. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે “ધર્મ અર્થ ઈહાં પ્રાણ નેજી, છડે પણ નહિ ધર્મ' સત્વવંત પ્રાણું હોય છે તે ધર્મને માટે જીવિતવ્યને તજે પણ જીવિતવ્યને માટે ધમન તજે. કારણ કે ધર્મ એ સર્વસ્વ છે અને એનાથી સર્વ મળે છે, પણ જ્યારે ધર્મને ગુમાવી દેવામાં આવે છે ત્યારે પછી ઐશ્વર્ય, યૌવન કે વૈભવ કાંઈ પણ મળતું નથી અને રાખેલું પણ જાય છે, માટે પ્રાણુત કટે પણ ધર્મને ત્યાગ ન કરે. આ હેતુથી જ સુકિતમુકતાવલિકારે ધર્મ અર્થ અને કામ રૂપ ત્રણ પુરૂષાર્થોમાં કેવળ ધર્મને જ પ્રધાન કહ્યો છે. તન્ના ધર્મ પ્રવર વનિત-તે ત્રણે પુરૂષાર્થમાં ધર્મ પુરૂષાર્થને જ્ઞાની શ્રેષ્ઠ બતાવે છે. ગૃહસ્થાએ ત્રણે પુરૂષાર્થ
